Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı, her yıl coşku ile kutlanıyor ve ulusal kıymetlerimizi yeni kuşaklara aktarılıyor. Bununla bir arada 19 Mayıs günü toplumsal hayatta yaşanan gelişmeler de merak konusu oluyor. Pekala, Vatan Caddesi 19 Mayıs’ta açık mı? 19 Mayıs’ta Vatan Caddesi kapalı mı?
VATAN CADDESİ 19 MAYIS’TA AÇIK MI?
19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nda resmi tatil uygulaması bulunuyor. Resmi tatilden ötürü 19 Mayıs tarihinde Vatan Caddesi kapalı olacak.
19 MAYIS HAKKINDA
19 Mayıs 1919 tarihi, Türkiye Cumhuriyeti’nin tarihindeki dönüm noktalarından biridir. Atatürk’ün Samsun’a ayak bastığı tarih olan 19 Mayıs birebir vakitte “Gençlik ve Spor Bayramı” olarak kutlanmaktadır. Atatürk Ulusal Çaba sıralarında Türk milletini ileri götürecek olanların ve köhnemiş fikirlere karşı gelecek olanların genç fikirler olduğunu görmüştü. Bu nedenle de “gençlik” kavramı Atatürk için başka bir ehemmiyet taşımaktadır. Atatürk gençlerden sık sık bahsederken, yaş hududu dışında fikri olarak gençliği yani, fikirde yeniliği tabir etmiştir. O’nun şu kelamı çok manalıdır:”Genç fikirli demek, doğruyu gören ve anlayan gerçek fikirli demektir.” (1)
Atatürk’ün gençliğe armağan ettiği ve “Gençlik ve Spor Bayramı” olarak kutlanan 19 Mayıs tarihinin kıymetini daha güzel anlayabilmek için Atatürk’ün 16-19 Mayıs 1919 tarihleri ortasında gerçekleştirdiği İstanbul-Samsun seyahatini bir defa daha hatırlamamız gerekir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin tarihindeki değerli olaylardan biri Atatürk’ün Samsun’a ayak basışıdır. TürkMilleti Birinci Dünya Savaşı sonrasında berbatlaşan şartlar içinde kurtuluş dermanları ararken büyük bir başkan Mustafa Kemal Atatürk ortaya çıktı ve Samsun’a ayak basarak “Kurtuluş” yolunu açtı. Münasebetiyle Atatürk’ün 16-19 Mayıs 1919 İstanbul’dan başlayan seyahati bir kurtuluş periyodunu simgeler. Samsun’a ayak basışının taşıdığı ehemmiyet Atatürk’ün Büyük Nutku’nu 19 Mayıs 1919 Samsun’a çıkışı ile başlatmasından anlaşılmaktadır ki artık bu seyahati kısaca anlatmaya çalışalım.
Samsun işgal kuvvetleri için değerli noktalardan biriydi. Stratejik bakımdan büyük değere sahipti ve Karadeniz’den Orta Anadolu’ya açılan en rahat ve emniyetli bir kapıydı. İngilizler 9 Mart 1919 tarihinde Samsun’a askerî birlik çıkarmışlardı. Buna reaksiyon olarak Türk Makinalı Tüfek birliğinden Hamdi ismindeki bir teğmenin askerlerini alarak dağa çıkması (2)dikkatleri bu bölgeye çekti ve İngiliz Yüksek Komiserliği’nin de Türk halkının silâhlandığı konusundaki şikayetleri üzerine bu bölgeye emniyetli bir kumandanın harika yetkilerle gönderilmesine karar verildi. Bu kumandan Mustafa Kemal Atatürk’tü ve Atatürk uzun vakitten beri ülkenin içinde bulunduğu bu umutsuz duruma üzülüyor ve birşeyler yapmak içinAnadolu’ya geçmek istiyordu. Bu O’nun için bulunmaz fırsattır. İstanbul-Samsun seyahati öncesinde Atatürk’le Padişah Vahdettin ortasında geçen konuşmayı Atatürk şöyle anlatır:(3)
“-Paşa, Paşa!… Şimdiye kadar devlete çok hizmet ettin!Bunların hepsi artık bu kitaba girmiştir (bu bir tarih kitabıdır)! Bunları unutun, dedi, asıl artık yapacağın hizmet hepsinden daha değerli olabilir…Paşa, Paşa…Devleti kurtarabilirsin!…
-Kişiliğe itimadınıza ve bana epey yüz verişinize teşekkür ederim…Elimden gelen hizmeti esirgemeyeceğime lütfen inancınız…”
Atatürk bu konuşmada plânlarının sezilmiş olabileceği hissine kapılmıştı lakin, O’nu bekleyen ve O’na güvenen bir”Türk Milleti” vardı.
Atatürk ile bir arada 16 Mayıs 1919 Cuma günü başlayacak seyahate gemi kaptanı İsmail Hakkı Durusu dışında 18 kişi eşlik edecekti. Bu 18 kişinin isimleri şöyleydi:(4) III. Kolordu Kumandanı Kurmay Albay Refet Beyefendi (General Bele), Müfettişlik Kurmay Lideri Kurmay Albay Manastırlı Kâzım Beyefendi (General DIRIK), Müfettişlik Sıhhat Bakanı Tabip Albay İbrahim Talî Beyefendi (ÖNGÖREN), Kurmay Lider Yardımcısı Kurbay Yarbay Mehmet Ârif Bey(AYICI), Karargâh Erkân-ı Harbiyesi İstihbarat ve Siyâsiyât Şubesi Müdürü Kurmay Binbaşı Hüsrev Bey(GEREDE), Müfettişlik Topçu Kumandanı Topçu Binbaşı Refik Bey(SAYDAM), Müfettişlik Başyaveri Yüzbaşı Cevad Abbas(GÜRER), Kurmay Mülhakı Yüzbaşı Mümtaz (TÜNAY),Kurmay Mülhakı Yüzbaşı İsmail Hakkı (EDE), Müfettişlik Buyruk Subayı Yüzbaşı Ali Şevket (ÖNDERSEV), Karargâh Kumandanı Yüzbaşı Mustafa Vasfi (SÜSOY), Kurmay Lideri Buyruk Subayı ve Müfettişlik Kâlem Âmiri Üsteğmen Arif Hikmet (GERÇEKÇI), İaşe Subayı Üsteğmen Abdullah(KUNT), Müfettişlik İkinci Yaveri Teğmen Muzaffer (KILIÇ), Şifre Kâtibi, Birinci Sınıf Kâtip Fâik (AYBARS), Şifre Kâtibi Yardımcısı, Dördüncü Sınıf Kâtip Memduh (ATASEV).
Atatürk beraberindeki bireylerle bir arada 16 Mayıs 1919 Cuma günü öğlenden sonra “Bandırma” ismindeki eski bir vapurla Galata rıhtımından ayrılır. 17Mayıs 1919 Cumartesi günü Bandırma Vapuru saat 21.40 sıralarında İnebolu’ya varır. 18Mayıs 1919 Pazartesi günü beklenen seyahatin sonuna gelinir. Yolcular Kalyon Burnu denilen yerden sandallarla Merkez iskelesine çıkarılırlar. Bu sandallardan birinin sahibi olan İsmail Yurtsever, o vakit için Atatürk’ü tanımadığını söyler,Atatürk’ü sandalda ve Samsun’da iken geniş yakalı lejyon kaputu ve başında kalpakla gördüğünü anlatır. (5)
Atatürk, İstanbul’dan başlayan ve Samsun’da sona eren seyahat esnasında vazifeli bir askerdi ve giysisi de buna uygundu fakat Samsun’a ayak bastığı günden birkaç gün sonra asker değil, sivil olarak hareket edecekti.
Atatürk’ün Samsun’a çıkışında gördüğü görüntü pek parlak değildi. Kentte İngiliz işgal kuvvetleri vardı. Pontusçular sokaklarda kol geziyordu. Halk kendisini koruyamayacak durumdaydı. Atatürk bugün müze haline getirilen Hıntıka Palas’ta kaldıkları müddet içinde daima bu sıkıntıları düşündü, seyahatte geçirdiği uykusuz geceler sona ermemişti; artık de burada uykusuz geceler başlıyordu. Ancak, O’nda ve O’nun üzere düşünenlerde bu azim epeyce hiçbir mahzur aşılmaz değildi.
Kısaca vermeye çalıştığımız bu seyahat Türk Milleti için bir dönüm noktası oldu ve kurtuluşun başlangıcıydı. Ulusal Gayret’i başlatmak üzere Samsun’da Anadolu topraklarına bastığı 19 Mayıs 1919 tarihinin kıymeti nedeniyle de 19 Mayıs’ı Türk gençliğine armağan etti. Yazımızın başında da belirttiğimiz üzere gençlik kavramı genel manada fikirlerdeki yeniliği anlatmaktadır.
Atatürk”Gençler!Benim gelecekteki emellerimi gerçekleştirmeyi üstlenen gençler!Bir gün bu memleketi sizin üzere beni anlamış bir gençliğe bırakacağımdan ötürü çok şad ve mesudum”(6)derken Türk gençliğine olan inancını de anlatmıştır.
Atatürk’ün şu kelamları hepimiz için bir rehber olmalıdır:”Beni görmek demek, kesinlikle yüzümü görmek değildir. Benim fikirlerimi benim hislerimi anlıyorsanız ve hissediyorsanız, bu kâfidir”(7)demiştir. Atatürk’ü anlamak, yaşadıklarını ve fikirlerini bilmekle mümkündür. Hasebiyle Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasında yaşanan zorlukları her vakit göz önünde tutarak, 19 Mayısları Atatürk’ün emanetine sürekli sahip çıkarak kutlamalıyız.
