DR. NAZIM MAVİŞ – AK PARTİ SİNOP MİLLETVEKİLİ, ULUSAL EĞİTİM KÜLTÜR, GENÇLİK VE SPOR KURULU ÜYESİ
Pandemi ile birlikte dünyada en çok tartışılan bahislerden biri de eğitim oldu. Okulların salgın nedeniyle eğitim ve öğretime orta vermesi alternatif olarak uzaktan eğitimi, eğitim sisteminin kıymetli bir modülü haline getirdi. Salgının neden olduğu bu zorunlulukla birlikte dünyada alternatif eğitim araçları, okul, okulun işlevleri, öğretmen ve öğretmenin dijital dönüşüm içinde ki rolü önemli bir biçimde tartışılır hale geldi. Pandemi dijital teknolojileri eğitim süreçlerine geri dönülmez bir halde yerleştirdi.
Bu teorik ve derin tartışmalar bir yana en sıcak ve en yakın tartışma mevzumuz yeni eğitim öğretim periyodunu nasıl şekillendireceğimize odaklanmış durumda. Artık tartışmasız kabul gören temel gerçek, uzaktan eğitimin eğitim süreçlerinin kaçınılmaz bir kesimi olacağıdır. Görünen o ki 2020-2021 eğitim öğretim periyodunda uzaktan eğitim dünyanın birçok ülkesinde eğitim sistemlerinin içindeki rolünü artırarak sürdürecek. Artık tartışmamız gereken şey uzaktan eğitimin eğitime erişim, fırsat adaleti ve eğitimin niteliği açısından oluşturabileceği mümkün riskleri nasıl giderebileceğimizdir.
ÖĞRETMEN YETERLİLİKLERİNİN TEKRAR DEĞERLENDİRİLMESİ
Uzaktan eğitim süreçleri öğretmen yeterliliği açısından iki temel risk barındırmaktadır. Birincisi Türkiye’de öğretmen yetiştirme programlarının yüz yüze eğitim formülleri temel alınarak kurgulanıyor oluşudur. Sınıf ortamında, yüz yüze ve karşılıklı etkileşime dayalı eğitim öğretim formülünün öğretmenlerde oluşturduğu meslek motivasyonu uzaktan eğitimde korunamayabilir. Yapılan birtakım araştırmalar öğretmenlerin yüz yüze eğitimden aldıkları tadı uzaktan eğitimden alamadıklarını göstermektedir. Bu açıdan uzaktan eğitim öğretmen yetiştirme programlarının bir modülü haline getirilerek meslek motivasyonu ve iş hazzı sağlanmalıdır.
İkinci risk alanı öğretmenlerin dijital okuryazarlıklarının kâfi olmamasıdır. Türkiye’de öğretmen nüfusu diğer ülkelerle karşılaştırıldığında epey gençtir. Bu, dijital okuryazarlık açısından değerli bir avantaj teşkil etmektedir. Lakin buna karşın dijital okuryazarlığı kâfi olmayan ya da dijital yeteneklerini eğitim öğretim de nasıl kullanacağı konusunda bir yol haritası bulunmayan öğretmenler eğitimin niteliği ve öğrenci alakaları açısından risk olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu açıdan gerek mevcut öğretmenlerin dijital okuryazarlığının artırılması ve uzaktan eğitim sistemlerine adaptasyonu, gerekse öğretmen yetiştirme programlarında dijital okuryazarlık ve uzaktan eğitim metotlarının daha güçlü bir biçimde programa konulması ehemmiyet taşımaktadır. Bu hususta zaaf gösteren öğretmenlerin bir süre sonra meslekten kopmaları, özgüvenlerini kaybetmeleri, öğrenci bağlantılarında sorun yaşamaları, böylece sisteme karşı direnç gösterecek bir psikolojiye bürünmeleri mümkündür. Bu nedenle öğretmen yetiştirme programlarında ve hizmet içi eğitimlerde dijital okuryazarlık konusunda öğretmenlere önemli bir takviye sağlanmalıdır. Bu açıdan öğretmenlerin malzeme geliştirme, ilgi cazip dersler tasarlayabilme, öğretim metotlarını çeşitlendirme, dijital sınıfı yahut kümesi yönetebilme ve ortaya çıkan problemlere pratik tahliller üretebilme hünerlerinin eğitimine öncelik verilmelidir.
MÜFREDAT UYUMU
Dünyada müfredatlar yüz yüze eğitim temel alınarak tasarlanmıştır. Bu nedenle içerik yoğunluğu ve kazanımların çokluğu uzaktan eğitim de yer yer zorluk oluşturmaktadır. Öğretmenlerin bir kısmı yüz yüze eğitimde bile müfredatı yetiştirmek de zorlanmaktadırlar. Kazanımların büyük çoğunluğu karşılıklı etkileşimi dikkate alarak kurgulanmıştır. Başka yandan LGS ve YKS imtihanları sistemimizi imtihana odaklı hale getirmektedir. İmtihana odaklılığın tesiri de uzaktan eğitim de temel bir sorun alanı teşkil etmektedir. Bütün bunlar dikkate alındığında uzaktan eğitim ile mevcut içeriğin tam ahenginin sağlanması, etkileşime dayalı kazanımların gerçekleştirilmesi güç görünmektedir. Bu açıdan müfredatın uzaktan eğitime nazaran yine uyarlanması, kazanımların yine kurgulanması gereksinim olabilir.
ÖĞRENCİ KATILIMI
Uzaktan eğitim de karşılaşılabilecek en temel risklerden birisi de öğrencinin derse etkin iştiraki ve motivasyonunun sağlanamamasıdır. Bilhassa ilköğretim çağındaki öğrenciler açısından sınıf ortamı ve arkadaşları ile birlikte ders takibinin verdiği motivasyon ve keyif uzaktan eğitimde sağlanamayabilir. Öteki yandan meskende yalnız kalan çocukların ders takibinde kayıplar oluşabilir. Çocuklarda yalnızlık hissi doğabilir ve buna bağlı olarak öbür öğrenme sorunları ile karşılaşılabilir. Bu nedenle ister senkron ister asenkron olsun uzaktan eğitim de dersler öğrenci motivasyonu ve iştirakini sağlayacak bir tasarım sürecinden geçirilerek hazırlanmalıdır.
KAPSAM SORUNU
Uzaktan eğitim de bilhassa fırsat adaleti ve eğitime erişim açısından internet erişimi olmayan, olsa bile uzaktan eğitim araçlarını faal kullanamayan öğrencilerin göz önünde bulundurulması gerekiyor. Münasebetiyle dijital eşitsizlikleri şekillendiren erişim, kullanım ve hünere dönük farklar azaltılmalı ve eğitime erişim açısından bu etkenlerin üçü de dikkate alınmalıdır.
İşe devam etmekte olan ebeveynlerin çocuklarının eğitim ve bakımında kıymetli boşlukların doğma riski vardır. Özel ihtiyaçlı, görme ve işitme engelli, göçmen, mevsimlik personel, Roman ve sosyo ekonomik mahrumluk içinde olan ailelerin çocukları açısından doğabilecek dezavantajlar hesaba katılmalıdır.
Okullar fakir bölgelerde eğitimin yanı sıra birçok fonksiyonu yerine getirmektedir. Çocuklar için inançlı bir ortam, toplumsallaşma alanı ve sağlıklı beslenme üzere yan dayanaklar okullar aracılığıyla sağlanmaktadır. Bu açıdan okulun eğitim dışında ürettiği yarardan yoksun kalmanın oluşturacağı riskler ve travmalar da hesaba katılmalıdır. Öte yandan uzaktan eğitim de ebeveyn takviyesi muhtaçlığı yüz yüze eğitime nazaran daha da artmış görünmektedir. Lakin birçok aile çocuklarının eğitimine nasıl takviye olacağı konusunda kâfi bilgiye sahip değildir.
ÖLÇME KIYMETLENDİRME
Bir öteki sorun alanı ise ölçme kıymetlendirme süreçleridir. Uzaktan eğitimin en değerli zorluğu uzaktan olmasıdır. Öğretmenler öğrencilere verdikleri yönlendirmeler ve ödevlerle ilgili geri dönütlerde problemler yaşamaktadırlar. Bu da eğitimin niteliğini olumsuz etkileyebilmektedir. Ayrıyeten, ödev denetimi, imtihan güvenliği, derse iştirak üzere konular öğretmen kanaatlerini ve verilen notların nesnelliğini tartışmalı hale getirebilmektedir.
Özetle söylemek gerekirse uzaktan eğitim yüz yüze eğitimin bütünüyle alternatifi olarak düşünülmemelidir. Saydığımız riskler hesaba katıldığında uzaktan eğitimin yüz yüze eğitime takviye ve bir telafi aracı olarak uygulanması daha rasyonel olacaktır. Lakin geldiğimiz dijital dönüşüm basamağı artık eğitimde de yeni modelleri hem içerik hem ders ortamı, hem de eğitim teknikleri açısından zarurî kılmaktadır. Bu nedenle uzaktan eğitim konusu bütün boyutlarıyla tartışılmalı ve eğitim öğretim süreçlerine hakikat bir halde adaptasyonuna çalışılmalıdır.
