Pnömani (Zatürre) nedir? Pnömani nasıl bulaşır, belirtileri neler, tedavi teknikleri neler? Zatürrenin nedenleri neler, nasıl teşhis edilir?
Dünya Sıhhat Örgütü bilgilerine nazaran dünyada her yıl 100 bireyden 1-2’si zatürreye yakalanıyor. Zatürre belirtileri üst teneffüs enfeksiyonu, koronavirüs belirtileri ve griple çok sık karıştırıldığı için hastalar doktora geç başvurabiliyor, bu da hastalığın ilerlemesine ve tedavinin gecikmesine yol açıyor. Dünyadaki tüm ölümlerin yaklaşık %7 kadarının zatürre nedeniyle olduğu düşünülüyor. Pekala, Pnömani (Zatürre) nedir? Pnömani nasıl bulaşır, belirtileri neler, tedavi yolları neler? Zatürrenin nedenleri neler, nasıl teşhis edilir? İşte ayrıntılar haberimizde…
ZATÜRRE (PNÖMANİ) NEDİR?
Pnömoni, ya da yaygın bilinen ismiyle zatürre, akciğerdeki hava keseciklerinin iltihaplı bir sıvı ile dolmasıdır. Virüsler, bakteriler ve ender olarak mantar enfeksiyonlarının akciğerlere ulaşmasıyla oluşan zatürre epeyce bulaşıcıdır. Zatürre ülkemizde 0-4 yaş ortası çocuklarda birinci sıradaki vefat nedenlerinden biridir.
Hastalık her yaşta görülebiliyor fakat 2 yaş altı çocuklarda, bağışıklık sistemi çok zayıf şahıslarda ve 65 yaş üstü şahıslarda zatürre hayli tehlikeli olabiliyor. Zatürre, daha çok kalp hastalığı ya da evvelden geçirilmiş akciğer hastalığı olan çocuklar ile erken doğumlarda görülüyor.
Dünya Sıhhat Örgütü bilgilerine nazaran dünyada her yıl 100 şahıstan 1-2’si zatürreye yakalanıyor. Zatürre belirtileri üst teneffüs enfeksiyonu, koronavirüs belirtileri ve griple çok sık karıştırıldığı için hastalar doktora geç başvurabiliyor, bu da hastalığın ilerlemesine ve tedavinin gecikmesine yol açıyor. Dünyadaki tüm ölümlerin yaklaşık %7 kadarının zatürre nedeniyle olduğu düşünülüyor.
Özellikle KOAH, diyabet, kalp hastalığı ve böbrek yetmezliği üzere kronik hastalığı olanlar; küçük çocuklar, gebeler ve yaşlıların zatürreden korunmak için zatürre aşısı olması için doktora başvurmaları gerekiyor.
ZATÜRRE NASIL BULAŞIR?
Zatürreye taban hazırlayan grip ve gibisi viral teneffüs yolu enfeksiyonları epeyce bulaşıcıdır. Hapşırık ve öksürükle yayılabildikleri üzere ağız, bardak, mendil, çatal-kaşık, kapı kolu üzere eşyalara temas ve sonrasında ellerin ağıza teması ile de bulaşabilirler.
Hasta kişinin, yaşlılar, gebeler ve çocukların yanına yaklaşmaması çok değerlidir. Toplu taşıma araçları ve kalabalık yerler da riski artırır.
Nadir olsa da ağız ve mide içeriğinin teneffüs yollarına kaçması, kimi kimyasalların solunması da zatürreye neden olabilir.
PNÖMANİ KORUNMA
Zatürreden korunmanın değerli bir yolu aşılardır. Sıhhat Bakanlığı, ulusal aşı takviminde tüm çocukların 2, 4, 6 ve 12’nci ayların sonunda zatürre aşısı olması gerektiğini bildirmiştir. Bunun yanı sıra, risk faktörleri bulunan, bilhassa 65 yaşın üzerindeki şahısların hususla ilgili olarak doktorlarına istişareleri epey değerlidir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Özellikle burnunuza ve ağzınıza dokunduktan sonra ve yiyecekleri kullanmadan evvel ellerinizi sistemli ve uygunca yıkayın.
Öksürme ve hapşırma sonrası kullandığınız mendili atın ve mümkünse ellerinizi yıkayın.
Bardak yahut mutfak eşyalarını diğerleriyle paylaşmayın.
Sigara, alkol vb. bağışıklık sisteminizi baskılayan ve güçsüz düşüren alışkanlıklardan uzak durun.
ZATÜRRENİN NEDENLERİ NELERDİR?
Zatürre çoğunlukla Streptococcus pneumoniae (Pnömökok mikrobu) ismi verilen bakterilerin neden olduğu enfeksiyonun sonucudur. Toplumsal kaynaklı zatürrelerin %50’sinin bu bakteriden kaynaklandığı bilinmektedir. Bunun yanı sıra, Haemophilus influenza, Mycoplasma pneumoniae üzere çeşitli bakteriler de zatürreye neden olabilmektedir.
Ayrıca, rhinovirus, coronavirus, influenza, adenovirus üzere mevsimsel soğuk algınlığı ve grip nedeni olan virüsler ile, bilhassa çocuklarda bronşiolite sebep olan RSV (respiratuar sinsityal virüs) de zatürre etkeni olabilmektedir.
Mantar kaynaklı zatürreler çok enderdir ve bağışıklık sistemi çok düşük bireylerde görülür.
ZATÜRRENİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Özellikle havaların soğuması ile birlikte zatürre hastalığının görülme sıklığı da artıyor. Basitçe, bu hastalığın belirtileri, başka üst teneffüs yolu enfeksiyonları ile tıpkı oluyor. Burun akıntısı, hapşırık, öksürüğü izleyen belirtiler bir mühlet sonra ortaya çıkıyor.
Zatürre, birçok vakit koronavirüs (COVID-19) yahut griple karıştırılarak tedavisinde geç kalınması önemli problemlere hatta hayati riske bile neden olabiliyor. Bilhassa 3 gün geçmeyen yüksek ateş, göğüs ve yan ağrısı ve genel durum bozukluğu zatürreyi gripten ayırt etmede kıymetli bir işarettir.
ZATÜRRENİN BELİRTİLERİ
Öksürük
Yüksek ateş
Üşüme ve titreme
Devamlı seyreden sarı-yeşil balgam
Hızlı soluk alıp verme
Nefes almada güçlük
Göğüs ağrısı
Baş ağrısı
Yan ağrısı
Yorgunluk ve halsizlik
Karın ağrısı ve karında şişkinlik
Kusma ya da kusacakmış hissi
65 yaş üstü şahıslarda şuur bulanıklığı
ZATÜRRE NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Zatürre önemli bir hastalıktır ve süratlice teşhis edilerek tedaviye başlanması gerekir. Hekiminiz evvel şikayetlerinizi dinleyip tıbbi hikayenizi aldıktan sonra fizik muayene uygulayacaktır. Zatürre teşhisinde, bilhassa akciğerlerin muayenesi çok değerlidir.
Fizik muayenenin yanı sıra, doktorunuz klinik durumunuza nazaran, tanıyı katılaştırmak ve tedaviye istikamet verebilmek ismine akciğer sineması, bilgisayarlı tomografi, kan tetkikleri, balgam kültürü üzere tetkikler isteyebilir.
PNÖMANİ (ZATÜRRE) NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Zatürrenin tedavisinde hastanın klinik durumu, yaşı, etken olan bakteri yahut virüsün çeşidi, radyoloji ve laboratuvar bulguları ve şahsî risk faktörleri dikkate alınır.
Solunum yetmezliği bulguları varsa tedavinin hastanede yapılması uygun görülebilir. Fakat hastanın genel durumu ve klinik bulguları uygunsa yakın aralıklarla denetime çağırılmak üzere tedavisi meskende yapılıp, takip edilebiliyor.
Virüslerin neden olduğu zatürrelerde antibiyotik tedavisi genel olarak kullanılmaz. Bu türlü durumlarda doktorunuz size istirahat etmenizi ve bol sıvı tüketmenizi tavsiye eder ve uygun olması halinde şikayetlerinizi azaltacak kimi ilaçlar verebilir.
Belirtileriniz şiddetliyse yahut komplikasyon yaşama olasılığınızı artıran öteki şartlarınız varsa, tedavinin hastanede devam etmesi gerekebilir. Bakterilerin neden olduğu zatürrede antibiyotik tedavisi uygulanır. Zatürre hastalığında istirahat çok kıymetlidir.Hastalık güzelleştikten sonra bir ay boyunca hafif halsizlik hissedebilirsiniz.
Hastaların doktora gitmeyip kendi kendine antibiyotik kullanması ise hastalığı çok daha ağırlaştırır ve tehlikeyi artırır. Mutlaka doktora gitmeden eş-dost önerisi ile ilaç kullanımından kaçınılması gerekir. Çok antibiyotik kullanımı ve uygun olmayan ilaçların seçilmesi, dirençli mikroorganizmaların gelişmesine ve hasebiyle gerçek tedavinin muvaffakiyetinin azalmasına neden olabilir.
