Philippa Roxby
BBC Sıhhat Muhabiri
Her bayan menopoz geçiriyor ve bunun semptomları çoklukla 40’lı yaşların ortasında başlıyor.
Peki menopoz sürecinde bedende neler yaşanıyor?
Menopoz nedir?
Menopoz, bayanların yumurtalık faaliyetlerinin sona ermesiyle adet döngüsünün kalıcı olarak kesilmesi manasına geliyor.
Bu ortalama olarak 51 yaş civarında gerçekleşiyor.
Menopoz öncesinde, adetlerin sistemsiz hale geldiği periyoda perimenopoz deniyor.
Bu da iddiası olarak 46 yaş civarında başlıyor.
Perimenopoz devrinde birçok bayanın adeti düzensizleşiyor yahut ağırlaşıyor.
Bazı bayanlar ise daha evvel yaşamadıkları duygusal ve fizikî sorunlarla karşılaşıyor.
Eğer 12 ay boyunca adet görmediyseniz, geriye bakıp menopoz geçirdiğinizi (son adetinizi olduğunuzu) söyleyebilirsiniz.
Bazı bayanlarda, ya doğal nedenlerden ya da hastalık yahut çeşitli tedavilerden ötürü bu süreç daha erken yaşanabiliyor.
Menopoza ne yol açıyor?
Menopoz sırasında, başta adet döngüsünü denetim eden östrojen olmak üzere hormon düzeyleri değişiyor.
Kadınlar yaşlandıkça yumurtalıklar daha az yumurta üretiyor, östrojen düzeyleri dalgalanıyor ve daha sonra kademeli olarak azalıyor.
Bu da menopoz belirtilerine yol açıyor.
Bu süreç alışılmış ki bir günde gerçekleşmiyor.
Östrojen düzeyinin düşmesi birkaç yıl sürebiliyor ve hormon azaldığında düşük düzeyde kalıyor, bu da bedende çeşitli değişikliklere neden oluyor.
Yumurtalıklar büsbütün yumurta üretmeyi bıraktığında, hamilelik artık mümkün olmuyor, bu noktada da menopoz gerçekleşiyor.
Belirtileri neler?
Menopoz ve menopoz öncesindeki süreç her bayanı farklı halde etkileyebiliyor.
Östrojen düzeyinin düşmesi beyne, adetlere, cilde, kaslara ve ruh haline tesir edebiliyor.
Bu süreçte birçok farklı belirti yaşanabiliyor ve hangi belirtinin ne vakit görüleceği bireyden şahsa değişiyor.
En sık görülen belirtiler:
Eklem ağrısı, kuru cilt, beyin sisi olarak isimlendirilen hafıza sorunları ve odaklanma zorluğu da sıkça bahsedilen başka belirtiler ortasında.
Kadınların yaklaşık yüzde 75’inde bir ya da birkaç belirti görülüyor.
Menopoza giren bayanların dörtte biri ise şiddetli belirtiler gördüklerini söylüyor.
Bu belirtilerin mühleti 7 yıla kadar uzayabiliyor.
Kadınların üçte biri ise şikayetlerinin daha uzun sürdüğünü aktarıyor.
Eğer doğum denetim hapı kullanıyorsanız, adet devirlerinizi farklı hallerde etkileyebileceğinden menopoza girdiğinizi anlamak zorlaşabilir.
Sıcak basmasına ne sebep oluyor?
Sıcak basmasının temel sebebi östrojen eksikliği.
Östrojen, beyinde bedenin sıcaklığını ayarlama vazifesini gerçekleştiriyor.
Normalde beden sıcaklık değişimleriyle kendi kendine baş ediyor, fakat östrojen eksikliği olduğunda bedendeki doğal termostat bozuluyor ve beyin bedenin çok ısındığını düşünüyor.
Östrojen hormonu birebir vakitte ruh halini de etkileyebiliyor.
Hormon, ruh halini denetim eden beyin reseptörlerindeki kimyasallarla etkileşime girdiğinde düşük düzeylerde tasa ve ruh hali bozuklukları yaşanabiliyor.
Etkilenen diğer hormonlar var mı?
Evet, progesteron ve testosteron. Fakat bu hormonların östrojen eksikliği kadar tesiri olmuyor.
Progesteron her ay bedeni hamilelik için hazırlamaya yardımcı oluyor ve yumurtlama durduğunda ve adetler kesildiğinde azalıyor.
Kadınların yüksek düzeyde ürettiği testosteron ise güç düzeyi ve cinsel dürtüyle ilişkilendiriliyor.
Testosteron bedende 20’li yaşlardan itibaren azalmaya başlıyor.
Bazı bayanların destek alması gerekebiliyor.
Menopoz için test var mı?
Menopoz teşhisi için testler var lakin uzmanlar bunların 45 yaşından sonra faydalı olmadığı konusunda hemfikir.
Adet döngünülerindeki değişiklikleri ve başka semptomları bir hekimle konuşmanın daha yararlı olacağı belirtiliyor.
Menopoz testi, bedendeki FSH (folikül uyarıcı) hormonunları ölçüyor.
Ancak bedende hormonlar daima olarak değiştiği için testlerin yanlışsız tespit yapması çok sıkıntı.
Kadınlar, adetleri sistemsiz olduğu devirlerde bile gebe kalabiliyor.
Uzmanlar 55 yaşına kadar cinsel alaka sırasında korunmayı tavsiye ediyor.
Belirtileri azaltmak için rastgele bir tedavi var mı?
Hormon tamamlama tedavisi (HRT), menopoz devrinde azalmaya başlayan ve menopoz belirtilerini hafifletmeye yardımcı olan östrojen üzere hormonlara destek yapıyor.
Ancak bu tedavi, daha evvel kanser geçirmiş yahut kan pıhtılaşması ve yüksek tansiyon yaşamış bireyler için uygun olmayabilir.
Kadınlar belirtileri doğal yollarla azaltmak için:
Öte yandan soya ve kırmızı yoncada bulunan bitkisel östrojeni yemenin belirtilere yardımcı olabileceğini ve D vitamini desteklerinin kemik sıhhatini güzelleştirebileceğini öne süren kimi araştırmalar da var.
Menopozdan sonra ne oluyor?
Son adetten bir yıl sonra menopoz sonrası sürece girilmiş oluyor.
Östrojen üretiminin büsbütün durmasıyla birlikte kemikler ve kalp üzerinde uzun periyodik bir tesir oluşuyor.
Bu tesirlerin birçok yaşlanmanın doğal bir modülü.
Ancak dünyada hayat mühleti beklentisinin artmasıyla birlikte, bayanlar artık hayatlarının üçte birinden fazlasını menopozdan sonra yaşıyor.
