Haberler

Korku, endişe, huzursuzluk, odaklanma sorunu… Zelzele travması nasıl aşılır?

İzmir’de 30 ekim tarihinde meydana gelen zelzele insanların fizyolojik ve duygusal durumları da etkiledi. Psikiyatr Gresa Çarkaxhiu Bulut ve Doç. Dr. Özden Bademci zelzelenin ruhsal tesirlerini kıymetlendirdi. Pekala, zelzele travması nasıl aşılır?

Bulut, zelzele üzere doğal afetlerin insanlarda “tehlike” sinyalleri oluşturarak birçok farklı duygusal ve davranışsal belirtiyi tetikleyebileceğini söyleyerek, bu belirtiler ortasında telaş ve dehşetin beraberinde getirdiği tedirginlik, huzursuzluk, gerginlik, kolaylıkla öfkelenme, karar alma ve odaklanma zahmetleri, yorgunluk ve uyku/iştah düzensizliklerinin sayılabileceğini şu biçimde anlattı:

Belirsizlik tasaya neden oluyor

Afet sırasında en büyük olumsuzluğun “ne yaşanıyor olduğu” ya da “o anda ne yapacağını bilememek” yani belirsizlik olduğunu vurgulayan Bulut, toplum sıhhati açısından zelzeleden evvel insanların, zelzelede yaşanabilecekler ve sonrasında yapılacaklar konusunda eğitilmesinin, travmayla baş etmeyi kolaylaştırıcı tesiri olduğunu belirtti.

Mutlaka profesyonel takviye alınmalı

Bulut, sarsıntıdan sonraki birinci haftalarda olağan günlük yaşama dönmekte zorlanılıyor, gün içerisinde sık sık olay anı zihinde tekrar canlandırılıyor, yorgunluk, tedirginlik, uyku ve iştah düzensizlikleri azalmak yerine artarak devam ediyorsa, bunlara keyifsizlik, hissizlik ya da baş ağrısı ve karın ağrısı üzere bedensel belirtiler eklendiyse, kesinlikle profesyonel takviye alınmasını önerdi.

Afet sonrasında çocuk ve gençlerde en çok rastlanılan belirtilerin huzursuzluk, kolay öfkelenme, ağlama, irkilme, uyku-iştah düzensizlikleri, dikkati sürdürme zorlukları, bakım verenlerden ayrılma zahmetleri, ilgi ve temas gereksiniminde artış, olayla ilgili sıkça soru sorma ve küçük çocuklarda kazanılmış marifetlerde süreksiz kayıplar görüldüğünü belirten Bulut, şunları önerdi:

“Travmatik olay sonrasında yaşanan dertlerin birden fazla vakit içerisinde hafifler. Tasaların azalmasını ve çocukların bu olağandışı durumla baş etmesini kolaylaştırmanın yolları ortasında; çocukların istedikleri vakit yaşadıkları olayı ve hisleri tabir etmesine imkan sağlayan inançlı ortamlar sağlanması, sarsıntıyla ilgili konuşma ve haberlere makul ölçüde maruz kalması, yetişkinlerin olayı aktarırken paniğe kapılmadan tahlil odaklı rol model oluşturmaları önerilmektedir. Bu sırada çocukların lisana getirdiği tasaları dinlemek, yok saymamak ve anlamaya çalışmak çok kıymetlidir. Lisana getirdikleri kaygılarının üzerine yavaş yavaş giderek (örneğin kapalı alana girerken evvel kısa periyodik kalmak, sonra süreyi uzatmak gibi) alıştırılmalarına dayanak olmak gerekmektedir.”

Felaket beklentisi içine girilmemeli

Doç. Dr. Özden Bademci ise sarsıntı sonrasında doğal olarak yaşanan şok, dehşet, dert ya da hissizlik üzere hislerin yaşanan harika şartlara verilen olağan yansılar olduğunun kabul edilmesi gerektiğini söyledi. Zorlayıcı tecrübelerin her vakit travmatize edici olmayabileceğini belirten Bademci, “Travma başımıza gelen durum değildir. Travma başımıza gelen şeye karşı bizim içimizde olandır. Yaşanan olumsuz olay kişinin reaksiyonlarını sınırlıyorsa, onu kendisinden koparıyorsa, potansiyeline, içsel kaynaklarına erişmesini ve kaynaklarını kullanmasını engelliyorsa o vakit travmadan kelam edebiliriz” dedi.

Stres altında kişinin endişe, panik yansıları verebileceğini, durumu inkâr edebileceğini ya da hisleriyle bağlarını kopararak hissizleşebileceğini belirten Bademci, kişinin daha çok olumsuz haberlere yönelerek dikkatini yalnızca aksiliklere verebileceğine, felaket beklentisi içine girebileceğine dikkat çekti. Bu türlü vakitlerde durumun süreksiz olduğunu düşünmeye çalışmak ve müspet düşünme uğraşı içinde olmanın kâfi olmayacağını belirten Bademci, şöyle devam etti:

“Müdahalenin duygusal beyefendisine yönelik olması gerekir ki, bu da yalnızca vücut odaklı terapötik müdahalelerle mümkündür. Günümüzde pek çok insanın yoga ya da meditasyona yönelmeleri bu yüzdendir. Sarsıntı sonrası ruhsal müdahalenin zihin-beden bütünlüğü içeren müdahaleler olması; uzun mühlet haber takibi yapılmaması ve lakin muteber kaynaklardan ve hudutlu mühletlerle haber takibi yapılması gerekir. Uzun müddet haber takibi yapmak vücudumuzu hissizleştirir. Gerilimi, korkuyu arttırır. Kişiyi içinde bulunduğu andan koparır. Anda olamamak bir travma belirtisidir. Tasa, gerilim ve belirsizlikle başa çıkmada, kişinin ‘şimdi ve burada’ olmaya muhtaçlığı vardır. Kişi bunu lakin vücudunun verdiği reaksiyonların farkında olarak yapabilir.”

Çocuklarla oyun çok değerli

Bademci, belirsizliğin çokça hâkim olduğu bu türlü bir devirde yakınlık hissettiğimiz beşerlerle bağ kurmanın güzel geleceğini söyledi. Bu sayede kendimizi inançta hissedeceğimizi belirten Bademci, “Güven, tehlikenin olmaması hali değildir. İnanç, kişinin bağ kurmaya açık olması halidir. Yargılamadan bedensel duyumsamalarımızı hissetmeye yahut hissedilmeyeni fark etmeye gereksinimimiz vardır. Bu elbette yeni bir lisandır. Lakin bu sayede zihnimiz de nefes almaya, niyetlerimiz berraklaşmaya başlayabilir.” dedi.

Deprem sonrası çocukların içe dönebileceği üzere tam karşıtı davranabileceğini de vurgulayan Bademci, çocukların oyun yoluyla kendilerini tabir etmelerinin kıymetine dikkat çekerek şöyle devam etti:

Çocuklarla oyun temelli bağlantı kurulması, onların hareketine ortam sağlayan oyunlar oynanması, bu oyunlarda çocukların bedensel duyumsamalarını şuurlu bir biçimde fark etmelerini sağlamak çok değerlidir. Çalışmaların oyunlaştırılarak eğlenceli hale getirilmesi yaşanan olumsuz anıların tetiklenmesini de maniler. Oyun çocukların doğal lisanıdır. Çocuklar eğlenerek yavaş yavaş bedensel duyumsamalarının farkına vardırılmaya çalışılır. Çocuğun tekrar vücudunu hissetmeye başlaması onda denetim hissini tekrar uyandırır. Çocuk kendi kendini düzenleyebilir hale gelir; kaygıyla âdeta kilitlenen gücünün dışarı vurumu oyun aracılığıyla tekrar sağlanmış olur.”

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu
Antalya Hakkında - Kartal evden eve nakliyat - İstanbul eşya depolama - Plyr - Bursa beyaz eşya servisi - top havuzu - https://www.bihaberara.com/