Anadolu rock müziği yorumcusu, bestekar ve kelam muharriri Kıraç, mesleği boyunca müzikten kazandığını sanata aktardığını belirterek, “İyi kazandım evet. Onların da hepsini tekrar sanata, öteki uğraşlara yatırdım. O denli büyük birikimlerim yoktur. Para tutmayı beceremem bu ortada. Onları da çizgi sinema, animasyon üzere şeylerle üretime geçirdik” dedi.
SORU: Kahramanmaraş doğumlusunuz. Babanızın öğretmen olması sebebiyle 10 yıl boyunca köy köy dolaşmışsınız. Anılarınıza bakacak olsanız çocukluğunuzun ana fikri, cümlesi ne olurdu?
Kıraç:
“8 yaşıma kadar Kahramanmaraş’ın içindeydim. Kahramanmaraş hoş bir kenttir, geçmişi derin bir kenttir. Sonrasında Kahramanmaraş’ın ilçesi Pazarcık’a gittik. Pazarcık’ta iki yer dolaştık, İstanbul’a gelene kadar, ergenlik öncesi çocukluk dönemim çok keyifli, eğlenceli ve hayal üzere geçti diyebilirim. Masallardaki üzereydi. Maraş’ın içinde bir çıkmaz sokakta, anneanneler, dedeler, akrabalar içinde ve herkes esasen akraba üzereydi. Şimdilerde özlenen bir mahalle kültürü içinde gözlerimi açtım. Pazarcık çok hoştu. Babam yatılı okul bölgesinde öğretmendi. Türkiye için sorunlu günlerdi. 1980 darbesinin olduğu vakitlerdi. Lakin biz çocuklar için o denli değildi. Önde zeytin ağaçları değil, kiraz ağaçları, sonrasında bir demiryolu ve bir gölümüz vardı. Çok hoştu.”
“Babama nispet olsun diye bağlama çalmaya başladım”
SORU: Birinci enstrümanınız bağlama olmuş. Müzikle birinci tanışmanız, babanızın size bağlama ikram etmesiyle başlamış galiba o denli mi?
Kıraç: “Babamın bağlaması vardı. Ben aslında âlâ bir blok flüt çalıcısıyımdır. Türkiye’de çok ciddiye alınmaz fakat çok yeterli bir enstrümandır. Sonrasında babamın bağlamasını çalmaya başladım. Babam daima meskende bağlama çalar, türkü söylerdi. Eski tip bağlamaydı ve hatta biraz da babama nispet olsun diye çalmaya başladım.”
SORU: Babanızdan bâtın mi alıp çalardınız?
Kıraç: “Yok, bâtın değil. Doğal babam bana mani olmuyordu. Nispet derken, çocukluğuyla ilgili çok öykü anlatırdı. ‘Bağlamayı şöyle çaldım, şu türküyü bu türlü çaldım.’ diye. Ben de onun çaldığı birinci türküyü çaldım.”
SORU: Hangisiydi?
Kıraç: “Kara Tren Gelmez M’ola” türküsüydü. Sanırım 12 yaşlarındaydım. Lakin daha öncesinde blok flütü âlâ çalıyordum ve liseye kadar devam ettirdim bu ortada.”
SORU: Sonra İstanbul’a gelişinizle birlikte, bağlamanın ve flütün yanında gitarla buluşmanız, lise öğretmeninizin size gitar ikram etmesiyle olmuş. Neler değişti hayatınızda?
Kıraç: “İstanbul’a 10 yaşında gelmiştik evet. Bağlamayı çok uzun vakit çaldım. Türkülerle, Türk müziği ve Türk kültürüyle büyüdüm ancak bir yandan dünya müziği ve dünya edebiyatıyla çocukken de ilgileniyordum. Amerikan müzikalleri, klasik müzik ilgimi çekiyor, hoşuma gidiyordu. Bağlama çalarken de gitarım olsa diye çok uzun müddet hayal ettim. Çok büyük isteğim vardı. O devir imkanlarımız yoktu. Zati Türkiye’nin güç yıllarıydı. 4-5 yıl gitar hayaliyle yatıp hayallerimde gitar çaldığımı bilirim. İstanbul Hasköy semtinde birinci sefer benim gitarım oldu. Müzik öğretmenimin bir arkadaşı taşınıyor ve o da orada. Arkadaşından biraz emrivakiyle alıp ‘Senin muhtaçlığın olmadığını görüyorum. Bu burada duruyor. Sen çalmıyorsun. Artık bu gitarı alıyorum gerçek sahibine götürüyorum.’ diyerek bana getirdi. Bir yerden parayla aldığı bir gitar değildi. Bayağı eski bir gitardı. Benim varsayımım eski Türk sinemalarında oynamış bir gitar bile olabilir.”
SORU:Gerçekten mi? Daima alıştırma gitarlarının portakal sandığından yapılma gitarlar olduğu söylenir. Siz değerli bir ikram almışsınız?
Kıraç: “Yok çok âlâ bir gitar değildi. Çok eski ve bakımsızdı. Muhtemelen çok kaliteli bir gitar da değildi fakat benim için dünyanın en güzel gitarıydı o an. Bir hafta içinde bir şeyler çalmaya başladım. Harikuladeydi, o yılları çok daha uzun anlatabilirim. Lakin o gitar istediğim şeyi tam vermiyordu. Zordu çalması. Sonra Beyazıt’ta bir Polonya pazarı vardı ve gerçekten tahtadan, portakal sandığı mı bilemiyorum hatta daha bitik bir unsurdan olabilir, bir gitar aldım. Nitekim çok ağır, tam bir odundu yani. Şu günün parasıyla 40 TL falan verdim ve uzun müddet de çaldım. Gitarla yattım, gitarla kalktım.”
“Ülkemiz bir şiir cennetidir, Türkçemiz bir şiir dilidir”
SORU:Sonra da blok flüt ve bağlamalar, yerini gitara bırakmış. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesinin müzik öğretmenliği kısmına girdiniz değil mi?
Kıraç: “Evet. Müzik öğretmenliğini kazandım 1990’da. Aslında ben liseyi bitirirken ‘Bir sene okumayacağım. Gezmek, dolaşmak, kendime bakmak, kitap okumak istiyorum.’ dedim. Gezmekten kastım İstanbul’u gezmek istiyordum. Hiçbir vakit da gezilmemiştir İstanbul. Kaç İstanbullu İstanbul’un gezilecek yerlerini, kültürel kıymetlerini görmüştür? Ben Ümit Yaşar Oğuzcan’ın, Nazım Hikmet’in, Yahya Kemal’in İstanbulunu gezmek istiyordum. Lakin olmadı. Ablam bana ‘Böyle bir okul var. Ben imtihanına giriyorum. Sen de gir.’ dedi. Ben istemeyerek girdim Marmara Üniversitesinin imtihanına ve kazandım. O yıl okumak istemiyordum sonra yeniden okuyacaktım tahminen lakin o yıl kazandım. Çok güç oldu benim için. Hasköy’den Göztepe yerleşkesine gitmek çok kaygıydı, büyük bir problemdi. Hayatımın en sıkıntı yıllarıydı.”
SORU:Şiir ve şairleri seviyorsunuz ve İstanbul’u onların kitaplarından ve şiirlerinden öğrenmişsiniz anladığım kadarıyla lakin gezmek mümkün olmamış demek ki okulla birlikte?
Kıraç: “Yani oldu da o bir seneyi kendime ayırmak istemiştim. Öncesi ve sonrası da var alışılmış. Artık de tavsiye ederim genç arkadaşlarımıza. İstanbul’u şairlerden okumakta çok büyük yarar var. İstanbul’u Yahya Kemal’den, Ümit Yaşar Oğuzcan’dan dinlemek lazım. Tahminen daha sıcak gelebilir, ağır gelmez. Daha tatlıdır, başlangıç olarak yeterlidir. Çok eksikliğini görüyorum zira Türkiyemizde. Ülkemiz bir şiir cennetidir, Türkçemiz bir şiir lisanıdır. Çok değerli bir geriye gidiş görüyorum şiirde. İstanbul için çok kıymetli. Aşiyan’ı, Dolmabahçe’yi, eski İstanbul’u o biçimde öğrenebilir ve sonra da dolaşabilirler. Ben o şairlerin dediğini birazcık yaptım, gezdim dolaştım. Lakin, 1990-1993 ortası benim için çok zordu. Benim düşlediğim üzere olmadığını biliyordum lakin o kadar vahim olacağını bilmiyordum.”
“Nostalji çok da tanımlanabilen bir şey değil, bu tıp şeyleri ticari buluyorum”
SORU: Röportaja başlamadan evvel sizinle 90’lardan konuşuyorduk. Sohbetimizde okul döneminizle birlikte Ortaköy’da bir barda sahne almaya başladığınızı, akabinde 90’ların aslında sizin üzere sanatkarlar için bar programlarıyla başlayıp daha sonra albüm çıkartan bir jenerasyonun devamlılığını getirdiğini lisana getirmiştim. Hoş ve nostaljik yıllar olduğunu nitelendirdiğimde, siz de karşı tez olarak aslında 1990’ların çok da nostaljik olmadığını söylediniz. Bu türlü mi düşünüyorsunuz hakikaten?
Kıraç: “Nostaljinin ne olduğu çok tanımlanamayan bir şey. Kimi kavramlar var. Tariflerde birlik çok sağlanamıyor olabilir. Ben bu cins şeyleri çok ticari buluyorum. Günümüzde de var 1990’ların, 1980’lerin bilmem nesi… ‘Nesi?’ diyorum kendi adıma. Ferdî olarak hepimizin kendi geçmişimizle ilgili anımsadıklarımız hoş şeylerdir. Bu türlü çalışır beyin. Makûs şeyleri de unutmaya çalışır yaşama devam edebilsin diye. Çok travmatik şeyleri aklımızda berbat olarak barındırırız. Kimilerini anımsamayız lakin hala travması vardır, davranışlarımıza yansır. Bilhassa çocukluk ve gençlik yıllarına baktığımızda hoş şeyleri anımsamaya çalışırız.
90’ların başında barda çalışıyordum. Ortaköy’de her yerden müzik sesi geliyor. Martı Bar, yüksekçe bir yerde, boğazın ışıklarını görüyorum, müzikler söylüyorum, beşerler müziklerimi dinliyor, eğleniyordu. Bu açıdan tamam ancak bir yandan da ne vardı? Seksenler neydi mesela? Giyside rezalet bir durum vardı. O vatkalı kıyafetler, kabarık saçlar, çok yakışıksızdı, estetik olarak hiç hoş değildi. Pekala Türkiye’de ne vardı? Türkiye’de darbe olmuş, darbenin sonucunda bütün düşünsel, estetik faaliyetlerin tamamı ortadan kalkmış vaziyette. Ortalık tam bir başıboşluk ve lümpenlik doluydu. Eğitimle, bilgiyle bir yerlere gelebilecekken yalnızca bir an evvel para kazanmak ve parayla bir yerlere gelmek pompalandı, hür piyasa iktisadıyla. Türkiye’nin bütün kıymetleriyle oynandı.
Hepimiz alışılmış hoş günleri hatırlıyoruz. Seksenli yıllarda Nilüfer’in ‘Her Yerde Kar var’, Yeni Türkü’nün ‘Telli Telli’ albümleri hoştu. Onu anımsıyorum. Onun dışında Topkapı’yı, oradaki minibüsleri hatırlıyorum. Yani her baştan pompalanan acayip müzik kirliliği vardı. Müzik ismine söylüyorum. Onun dışında beşerler geçim kaygısına düşmüş, pahalar sorgulanıyor. Üç işte çalışan beşerler, konutlarına ekmek götürmeye çalışıyor. Bu ortada Türkiye’yi ileride yönetecek, sağdan ya da soldan, düşünen, eğitimli insan varsa mahpuslarda çürümüş, intihar etmiş, azaplarla ölmüş. Bir jenerasyon olarak 1970’lerle tüm bağları kopartılmış bir ülke.
Kişisel olarak çocukluk yeniden de hoştur. Bir şey diyemem. Lakin seksenli yıllar hoş miydi? Bence çok berbattı. Yetmişli yıllar çok daha âlâ idi dünyada ve Türkiye’de. Doksanlara gelince evet özel radyolar, bir özgürlük vardı, hoştu. Heyecanı oldu ama özel radyolar hepimizin radyoları ve sesiyken, bastılar paraları satın aldılar. Özel radyolar ve televizyonlar parasını verenin sesi oldu. Bu türlü çok berbat taraftan mı bakıyorum? Fakat birinin de bunları söylemesi gerekiyordu.”
“Benim için hayatta en kıymetli şey estetik ve ahlaktır”
SORU: Kaos üzere anlattınız. O denli mi hissediyordunuz?
Kıraç: “Hissetme değil gerçek bunlar.”
SORU: Yani hissetme dediğim şu, ülkenin kritik periyotlarından sonra her şey ismine çok süratli bir geçiş olduğunu düşünüyorsunuz anladığım kadarıyla?
Kıraç: “Benim için hayatta en kıymetli şey estetik ve ahlaktır. Bunlar benim için çok büyük kıymetlerdir. Estetik ve ahlakın 1980’ler ve 1990’larla ipliğinin pazara çıktığı devirlerdir. Bu açıdan çok berbattır. Müzikal olarak diyorsak bence inanılmaz değil. Değil yani. Lakin bugünle kıyaslıyorsak 1990’lar daha âlâ idi.”
SORU: Siz de 1990’ların sonunda TMC Müzik’le tanıştınız. Hatta doksanları ve 2000’leri de kapsayacak çok hoş müzikleriniz, besteleriniz, yapıtlarınız oldu. “Ben Bir Garip Aşk Bestesiyim”, “Talihim Yok Bahtım Kara”, “Endamın Yeter”, “Yıllar Sonra” ve dahası oldu. Bunların da nostaljik sayılması ve hoş bir tatta bugün anılmasını sormak istemiştim?
Kıraç: “Evet, 1997 yılında. Ben doksanların içindeyim fakat niçin eleştiriyorum değil mi? Hakikat söylüyorsunuz. Tahminen ben mevzuyu genelleştiriyorum. Bazen bu türlü hassasiyetlerim ortaya çıkıyor, bu cins röportajlarda. O günkü psikolojim ne ise tahminen ondan kaynaklanıyor ya da bugünlerde çok fazla görüyorum; 1990’lar 1980’ler nostaljisi, çok hoştu diye. Tahminen onun da tesiriyle oluyor. Lakin bir devri söylerken her şeyi makûs diye söyleyemeyiz. Doğal ki çok hoş şeyler de oldu. Gerçek tahlil etmek lazım o yılları diye söylüyorum. Kendi adıma baktığımda, 1994’te birinci demomu yaptım. Lakin yıllarca uğraştım ve çok sıkıntı oldu TMC ile buluşmam. Çok şirkete gittim elimde albümümle. Lakin herkesin işi genelde kolay oluyordu. Bir albümün varsa ve elin ayağın düzgünse çabucak albüm çıkartılıyordu. Şirketler açtı zati. Benim o denli olmadı. Ben 3-4 sene çırpındım. Sağ olsun Mustafa Karahan ile tanıştık TMC’de. Şimdinin MEYPOM Mustafa Karahan’ı diyebiliriz. Birinci albümü yaptık, çok da umutluyduk lakin hiçbir şey olmadı. Sonrasında 1999’un Aralık ayında çıkarttığımız ikinci albümle birlikte arzuladığımız başarıyı elde ettik.”
“Şarkı söylemek hayatımdaki en kıymetli keyiflerden biri”
SORU: TMC’de, bu benim yorumum olağan, bence size o kadar çok inanmışlardı ki göz bebeği oldunuz şirketin. Şirketin çok bedelli sanatkarları vardı elbette lakin bilhassa siz ve Funda Arar için özel projeler, albüm çalışmaları üretmesi güya bence bir periyot Yeşilçam şirketlerinin muhakkak oyunculara sinema yapması üzere bir his uyandırıyordu. Funda Arar ile de uzun yıllar birlikte projeler, programlar yaptınız. Sonra ne oldu?
Kıraç: “Sağ olun. Evet yaptık. Sonra hayatımıza öteki şeyler girdi. Ben dizilere yöneldim. Diziler hayatımda yer almaya başladı lakin yeniden de albümlerime devam ettim. Müzik söylemek hayatımdaki en kıymetli keyiflerden biri, gaye hatta. Hayat o denli öteki yerlere evrildi, devam ediyoruz. Yani Türkiye de öteki bir yere gidiyor, biz de öbür bir yere gidiyoruz. Yeni bir kuşak geliyor. Onlara kendimizi tabir etmeye çalışıyoruz. Bizim müziklerimizle evlenen, çocuk sahibi olan beşerler var. Onlarla diyaloğumuzu devam ettiriyoruz ve yeni gelen gençlere de bir şeyler söz etmeye çalışıyoruz.”
SORU: “Zerda”, “Bir İstanbul Masalı”, “Binbir Gece”, “Aliye”, “Gönül Salıncağı”, “Bugünün Saraylısı”, “Gözyaşı Çetesi”, “Annem” ve “Pepe” üzere daha birçok diziyle sinemalara müzik yaparak müziklerini seslendirdiniz. Bunların ortasında soundtrack albümler de oldu. Çok uygun kazanmış olmalısınız?
Kıraç: “İyi kazandım evet. Onların da hepsini tekrar sanata, öbür uğraşlara yatırdım. O denli büyük birikimlerim yoktur. Para tutmayı beceremem bu ortada. Onları da çizgi sinema, animasyon üzere şeylerle üretime geçirdik.”
“Kuzey Kıbrıs ve Türkiye için de çok değerli Maraş’ın açılması, heyecanlandım”
SORU: En son KKTC’de 1974’ten bu yana kapalı olan Maraş Bölgesi’nin bir kısmının açılması üzerine, ‘Varoşlarda Maraş’ müziğini yapıp bir klip çekerek seslendirdiniz. Siz de Maraşlısınız alışılmış ancak bu proje ile nasıl buluştunuz?
Kıraç: “Evet, olağan ben de Kahramanmaraşlıyım enteresan oldu. Ondan ötürü da Kıbrıs Maraş’a bir ilgim vardır. Bu ortada Maraş, Mardin isimlerini, tınısını severim. Kıbrıs’a birinci ya da ikinci gittiğimde Maraş’ı özel müsaadeyle dolaştırmışlardı. Nitekim çok üzülmüştüm. Bilen biliyor natürel ki, Maraş, dünyanın ve Kıbrıs’ın en kıymetli turizm merkezlerinden biri. O vakit bize söylenen 1974’te Barış Harekatı’ndan sonra 2000 yılına kadar bütün otel rezervasyonları dolan bir turizm kenti. Gittiğimizde ıssız bir kent gördük natürel. Hiç kimse yok. Binalarda o savaştan kalma izler vardı. Kıyısı harikulade elbette. Geçen yıl Maraş’ı açacağız diye bir haber duyunca çok heyecanlandım. Kuzey Kıbrıs ve Türkiye için de çok kıymetli Maraş’ın açılması.
Benim Kıbrıs’ta da çok sevdiğim İsmet Esenyel isminde bir dostum var. Akademisyen ve birebir vakitte siyasette de misyon aldı. Onun bir albümü vardı, ‘Varoşlarda Maraş’ müziğini söylemişti albümde. İsmet ile konuştuk ve bana ‘Kıraç sen bunu bu periyot söyle artık.’ dedi. Çok hoş bir periyoda denk geldi, Maraş’ın açılması nedeniyle. Pandemi devrindeyiz ve klip de çekemeyiz ancak kıyamadık. Ne yaparız derken, İsmet hocaya, ‘Hocam bir Maraş’a gidelim. Ben artık buradan oraya gidemem. Siz, bir genç kız arkadaş bulursanız âlâ olur. O Maraş’ta bir dolaşsın. O denli bir klip yapalım en azından.’ dedim. Düzgün niyetle orada hoş bir klip çıkarttılar. Ben de burada kendi çekimlerimi yaptım. Hoş bir birleştirme yaptık. Dinleyenler de, izleyenler de sevdi sanırım.”
“Küçükken Barış Manço’dan bir tane daha varmış diye düşünürdüm, gerçekten varmış”
SORU: Ellerinize sıhhat. Artık rock müzikten bahsedelim. Rock, sound olarak biraz sert müzik üslubu ve bir şeylerle, mesela hayatla aşkla kendiyle ilgili kederi olanların müziği.
Kıraç: “1998 yılından beri, albümle birlikte bu türlü bir bilgi var. ‘Rock müzik sert müziktir, protest müziktir, hayatla meseleleri olanların, isyankarların müziğidir.’ Bunlar günümüzde artık palavra. Yeni tanımlar getirilmesi gerekiyor. Bunlar kitabi bilgiler. Herkes o denli söylüyor.”
SORU: Pekala Cem Karaca, Moğollar, Fikret Kızılok, Barış Manço, rock ve Anadolu rock yapan bedelli isimlerdi. Yıllarca Anadolu rock ile batının rock şeklini müzikleriyle birleştirdiler ve siz de onlardan etkilendiniz ve bugünlere kadar getirdiniz. Onların müziklerinde ve müzik kelamlarında keder, sertlik ve anlatım var üzere güya?
Kıraç: “Tabii ki etkilendim. Burada bir sorun yok. Burada bir kaygı var, evet doğal ki. Genel dünyaya bakın, tarihinde bu var. Bizimkilerde bir sorun yok, Cem Karaca orada duruyor lakin Fikret Kızılok çok sert müzik yapmaz. Anadolu pop diyebiliriz. Daha yumuşaktır fakat protesttir, hassastır, incelikleri vardır. Tahminen yeni tanımlar yapılabilir. Aslında Cem Karaca da kelamları itibariyle sert şeyler söyler. Burada hiçbir sorun yok. Fakat rock müzik, köşeli, sound’u sert dediğimizde, elektro gitarımız var, bazen distortion tahminen o denli gelebilir lakin şunu anlatmaya çalışıyorum; bu bir telaffuz, bir marka haline geldi. Bunu en düzgün kapitalist sistem ve onun ürettiği sanatkarlar ve gerisindeki firmalar mı kullanıyor? Onu bilemiyorum Lakin dünyaya baktığımızda o dediğiniz idealist, ne oluyor burada? Hassaslıktan bahsediyorsak şayet, o dünya da Guns N’ Roses ve Bon Jovi ile terbiye edildi. Rock müzikle ilgilenen müzisyenler özgür fikirliydi, tasmaları yoktu. Hangi görüşten olursa olsun rahatlardı. Dünyaya karşı hassaslıklarını söyleyen, bir albümde 7 aşk müziği varsa 3 tane de dünya, etraf, tabiat, ideolojik mevzularda müzikler yapıp ‘Biz yalnızca müzik makinesi değiliz.’ diyen insanlardı. Bu, sisteme her vakit ıstırap yaratan bir önerme oluyor natürel. Guns N’ Roses çok uygundur fakat o periyoda denk geliyor ve Bon Jovi de tam terbiye edildi, light pop’a çekildi. Bunu kötülemek için söylemiyorum, tasmalandı yani.”
SORU: Pekala Anadolu rock’a dönecek olursak olağan burada da geçişler, sanatkarların müziklerinin da yasaklandığı periyotlar oldu ve onların albümlerini bulmak ve dinlemek de zordu sanırım. O denli mi?
Kıraç: “Çok zordu. Cem Karaca bizim çocukluğumuzda bir efsaneydi. Hatta ben çok küçükken babam anlatırdı; Barış Manço’dan bir tane daha varmış diye düşünürdüm. Gerçekten Barış Manço’dan bir tane daha varmış. Çok uzun yıllar sonra birlikte TRT’de program yaptılar, ‘Uzun İnce Bir Yoldayım’ı söylediler. Sahiden ne kadar da kardeş gibiler. İnsan bir tuhaf oluyor doğal ki, daima karşıt kutup olarak gösterilirdi bu beşerler. Ne kadar birbirlerini seven, ne kadar seviyeli insanlardı. Artık ne kadar arıyoruz değil mi o seviyeli ilgileri ve onları.”
“Bazı müziklerim rock, kimileri pop, kimilerinin tarifi yoktur. Yoktur işte, müziktir”
SORU: Siz bu pahalı isimlerden sonra daha genç nesil olarak Anadolu rock’a ne kattığınızı düşünüyorsunuz?
Kıraç: “Anadolu rock, ötesi Türk rock müziği demeye çalışıyoruz lakin doğal ne kattım? Onlardan aldığım bayrağı devam ettirmeye çalışıyorum. Armonik olarak farklı şeyler katmış olabilirim. Benim armonim biraz farklıdır. Müzikal olarak bilenler bilir. Değişik armoniler kullanıyorum. Türküleri söyleme biçimim daha yerlidir onlara nazaran. Lakin eğitimim gereği batı müziği eğitimi almış bir beşerim. Albümdeki müziklerimi ayırırım. 3 tıp müzik vardır. Birisi türkü ve türküler üzerinden yola çıkan müziklerdir. Başkasını Fransız romantizmi üzerinden düşünebiliriz ve çok az anglosakson bir hava vardır. Yani “Bir Garip Aşk Bestesi’nde görülebilir. Bir kısmı da denemeler üzerinedir. Daha senfonik, kısımları çok olan, mesela “Kayıp Şehir”, “Hep Sen”, “Yalnızlığın Kapıları” üzere müziklerim da daha underground üzere düşünülebilir. Bu çeşit şeyler katmış olabilirim. Anadolu rock, Türk rock müziği dinleyen kitlenin bakış açısını bir kesim değiştirmiş olabilirim ya da rock müziği dinlemeyen kitleyi oraya dahil etmiş olabilirim. Tam bir rock sanatkarı mıyım? Değilim. Bu da yanlış olabilir. ‘Kıraç eşittir rock müziğin yıldızı’ Hayır, ‘Gidiyorum’ diye bir müziğim var, pek de rock değil yani.”
SORU: Pop denebilir mi?
Kıraç: “Pop rock da diyebilirsiniz, rock da deniyor. İlla insanlarda bir tarif getirme iç güdüsü oluyor bir yere koyabilmek için. Kimi müziklerim rock, kimileri pop müziktir. Kimilerinin tarifi yoktur. Yoktur işte, müziktir. Gitar gerektiriyorsa gitar, trompet gerektiriyorsa trompet çalıyoruz. Sonuçta samimi bir halde üretmeye çalışıyorum ben.”
SORU: Sizden sonra gelen genç müzisyenleri ve kuşağı nasıl buluyorsunuz?
KIRAÇ: “Ben kendimi bazen cinsimin son örneği üzere görüyorum. Çok üzülüyorum. Çok hüzünlü oluyor bu fakat bir yandan da bakıyorum hakikaten çocuklar, gençler müziklerimi dinliyor, önemli ciddi üzerinde düşünüyorlar ve o derinliğin içine giriyor. Acayip etkileniyorum ve fevkalade bir güç geliyor.”
“En azından İstanbul’un dışına çık Gümüşhane diye bir yer var yani, Erzurum’a bir bak”
SORU: Müziklerinizin cover’ını yapıyorlar mı?
Kıraç: “Yapıyorlar, çok ilgimi çekiyor. Bilhassa 20 yaş altı çok ilgi duyuyor. O büyük bir güç oluyor. Ben şu anki ve benden sonraki gençler için şunu söyleyebilirim, bütün ana akım ve her şey bir yere gerçek kanalize oluyor hayatımızda. Müzik olarak da kültür olarak da kıyafet olarak da bize veriliyor. Bunun büsbütün dışına çıkmak ve yaşamak çok güç. İster müzisyen olsun ister diğer bir şey ancak illa müzisyenler için söyleyeceksek, bana da söylenen bir tavsiye bu; herkesin A dediği yerde B demeye çalışın. Herkes A diyor diye siz de A demeyin, B demeye çalışın. Doğal bunu yalnızca marjinal olmak için yapmayın. Etrafa bakın. Örnek veriyorum, İstanbul’daki beşerler ve müzik camiasındakiler daima batıya bakar. Bak batıya, hoştur batı. Blues, caz, klasik müziği hoştur, otomobilleri da sinemaları de hoştur. Ama orta sıra da kuzeye, hiç bakmadığın yerlere bak. Mesela Türkiye’deki beşerler Amerika’ya çok bakar. Bütün dünyada böyledir, Amerika dünyanın jandarmasıdır. Çok büyük bir sömürgeci güç. Bunu bile bile beşerler kalpleri kırılmadan yeniden de oraya bakar. Kardeşim, yanında bir İran var, küçümseme bu kadar yani. Rusya’ya, Hindistan’a bak mesela. Bir bak, dinle. Geçenlerde bir imaj paylaştım, altına Hintli bir bayanın müziğini paylaştım. O kadar etkilendiler ki, bu ne diye sordular… Dünya çapında bir sanatçı Lata Mangeshkar. Amerikalı müzikçilerin hepsini bilmen gerekmiyor. Biraz da bu tarafa bak. Yani Japonya’da ne dinliyor millet? Endonezya diye bir ülke var. Tamam, çok saçma geliyor lakin Rusya da çok büyük bir medeniyet, Hindistan da… İran dediğin, 5 bin yıldır orada. Çok fazla abarttım. En azından İstanbul’un dışına çık abi! Gümüşhane diye bir yer var yani, Erzurum’a bir bak.”
SORU: Yani diyorsunuz ki bütün kültürlere bir bak en sonunda kendi yolunu bul?
Kıraç: “Evet ya da en azından haydi onu da yapamıyorsun, illa batıya bakacaksan bu sefer Polonya’ya bak. Tahminen bir yerinde Chopin bulursun.”
SORU: 2019 yılında ‘Beni Ben Yapan Şarkılar’ı çıkarttınız. Anadolu rock müziğinden Barış Manço, Cem Karaca, Salim Dündar, Edip Akbayram üzere sanatkarların kesimleri vardı değil mi?
Kıraç: “Evet çok var. Müziklere bakmak lazım. Salim Dündar, ‘Aynalar’ vardı. ‘Hasretinle Yandı Gönlüm’, Edip Akbayram ile ünlü oldu lakin bir Yalçın Cinse müziğidir. ‘Dönüş’ sinemasının Seha Okuş yorumuyla unutulmaz müziğidir. Daha çok Cem Karaca’dan oldu. Cem Karaca’nın firması bize geniş davrandı, teşekkür ediyoruz. Barış Manço’dan daha çok olmasını isterdim lakin bir müziğe müsaade verdiler.”
SORU: Kişisel bir albüm yaptınız. Sanatkarlara birçok ismin seslendirdiği hürmet albümleri yapılıyor ancak siz o albümlerin içinde yer almadınız?
Kıraç: “İnsanlar beni tanıdığında daima şaşırıyor. Sanatçı dediğimizde etik bir yaklaşım belirliyorum. Etik yaklaştığımda, ‘Bu adam kimseyi beğenmiyor. Bu adam da kendini bir şey sanıyor.’ üzere geliyor. Ya değil. Ben etik yaklaşımımı muhafazaya çalışıyorum. Dedim ya, estetik ve ahlaktır benim sonlarım. Hududumu müdafaaya çalışıyorum. Mesela bu toplama albümlerden hoşlanmıyorum. Bazen yaşıyor sanatçı, kendisi çok hoşlanıyor ancak ben tekrar hoşlanmıyorum. İlla örnek vereceksem, mesela Orhan Gencebay. Orhan Gencebay müziklerini, ben Orhan Gencebay’dan dinliyorum. O toplama albümler benim hoşuma gitmiyor. Çalımları da beğenmiyorum. ‘Bir Teselli Ver’in birinci kaydındaki kemancılar efsane. O sound da yeterli ve Orhan Gencebay çok düzgün söylüyor. Tahminen Orhan Gencebay, o yeni toplama albümünden hoşlanıyor olabilir, ben hoşlanmıyorum. Bunu yanlış anlamasın arkadaşlarımız. Ben hoşlanmıyorum. Orhan Gencebay’ın kendisine karşın diyorum bunu. Cem Karaca ve Barış Manço’da iş bende biraz daha değişiyor. İlla olacaksa bu türlü bir şey Amerika’daki üzere yapabilirsiniz bu işi yani. Lideri çıkıyor diyor ki, ‘Led Zeppelin bizim için şunu söz ediyor. Şu müziğinde bu türlü hissetmedik mi?’ Evet, orada bir tane çok düzgün bir orkestra var ve çıkıp canlı söylüyorlar. Orada da Robert Plant, Jimmy Page duruyor. Onur veriyorlar onlara. O denli bir şey olabilir. Ben bunu yapmak isterdim.”
SORU: Birlik ve beraberlikle yapılacak bir tertibinin içinde yer almak istiyorsunuz yani?
Kıraç: “Yani hem o denli hem de şık olmalı. O insanlara o gurur ve tarihî ehemmiyet verilmeli ve er meydanı olmalı. ‘Hadi adam öldü, haydi sene-i devriyesi, haydi albüm yapalım.’ Bu türlü olmuyor yani.”
SORU: Bir röportajınızda ‘Mutsuz biriyim ve hayata da net bakıyorum.’ demiştiniz.
Kıraç: “Geri alıyorum anlaşılmıyor o denli. Mutsuzluğumu geri alıyorum.”
“Hayreti tekrar getirmemiz gerekiyor, çocuklardaki iç mutluluğun sebeplerinden sanırım biri bu”
SORU: Memnunluk ve mutsuzluk kavramları sizin için ne tabir ediyor? Mesela hayatta gayesi ve yolu olmayan beşerler mutsuz olabilir lakin siz hem başarılısınız, albümleriniz var, ünlüsünüz hem evlisiniz, çocuklarınız var. Demezler mi size ‘Ünlüsün, başarılısın, evlisin. Daha ne istiyorsun?’
Kıraç: “Öyle der beşerler lakin ömür o denli değil. Şahsî olarak baktığımda ben Allah’a şükrederim ve memnunum. Lakin mutluluğumun kaynağı, sahip olduğum maddi bedeller değildir sırf. Alışılmış ki bir inanç verir çocuklarım, karım ve beni seven beşerler. Lakin bundan fazla mutluluğumun kaynağı bir çiçek açıyor mu? Açıyor. Güneş doğuyor mu? Doğuyor. Bunu görmek, sıhhat ve iç huzur yakalamayla ilgilidir. Memnunluk nedir dediğinde bir tarif söylesem bu tarif da yerini bulmayacak. Sözcük değil zira. Sözcükler kısıtlı. Tek bir cümle ile söylenmesi gerekiyorsa benim açımdan memnunluk yetinmektir. Ama bu yetinmeyi de söylediğim vakit, ‘O vakit yetinelim ve bulunduğumuz yerden asla kımıldamayalım.’ üzere oluyor. O denli değil.”
SORU: Yetinmek deyince bir lokma bir hırka kâfi üzere bir mana da çıkıyor?
Kıraç: “Yok ben tasavvufi de bakmıyorum. Nasıl söyleyeyim, sahip olduklarının pahasını bilmek ve onlara alışmamak. Sevdiğin şeylere alışmamak. Bu çok değerli. Sevdiğin şeye alışırsan oradaki o duyguyu kaybetmeye başlarsın.”
SORU: Bağımlılık başlar o denli mi?
Kıraç: “Yok, tüketmeye başlarsın sevdiğin şeyi. Manasını yitirmeye başlar, bu türlü düşünün. Sıhhatini kaybetmiş bir insan için memnunluk dışarı çıkıp koşmaktır. Meğer ki koşmak, yürümek bizim daima, her an olağan olarak yapabileceğimiz bir şeydir. Güneşin her gün harika ihtişamıyla doğuyor olması dünyadaki en büyük tuhaflık ve mucizedir. Yağmurun yağması inanılmaz bir olaydır. Lakin bunların hepsine biz alıştık.”
SORU: Alışmamamız mı gerekir?
Kıraç: “Alışmamamız gerekiyor.”
SORU: Her gün şaşkınlıkla mi bakmalıyız yeni doğan güne?
Kıraç: “Evet, çok hoş bir şey söylediniz. Hayreti tekrar getirmemiz gerekiyor. Çocuklardaki iç mutluluğun sebeplerinden sanırım biri bu. Hayret ediyor, şaşırıyor çocuk. Biz şaşırmıyoruz. Şaşırmamayı da çok büyük bir zeka sanıyoruz. ‘Artık hiçbir şeye şaşırmıyorum. Hiç şaşırmadım ki deyip ondan da bir imaj çıkartmaya çalışıyoruz. Şaşırmamız gerekiyor.”
SORU: Zira çocuklar anda kalıyor…
Kıraç: “Evet çocuklar orada, o anda, her şeye şaşırma, merak içinde. Düşünsenize aslında çok küçük şeylerle yetiniyor çocuklar. Dışarıda koşuyor, oynuyor ya da sevdiği bir yemek varsa yiyor, çizgi sinema izliyor ve keyifli oluyor.”
SORU: Bu, çocuklarınız olunca fark ettiğiniz bir şey midir?
Kıraç: “Yok, değil. Daha pekiştirdiğim bir şey. Fakat daima bu türlü baktım. Mutsuzluk kavramına gelince işin bu tarafı da var. Ben mutsuzum dediğimde şuradan bakıyorum bu bahse. Bu tartışmanın içinde, önü ve gerisiyle bu söylediklerim bir mana buluyor. Buradan bir genelleme çıkarıldığında, ‘Kıraç mutsuz bir adam!’ O denli değil. Ben genel olarak memnunum, eğlenceliyim ve ne olursa olsun yüzüm güleçtir. Mutsuzluk kavramına gelince bu çok derin bir husus. Dünyada şu an bile yakınımızda, uzağımızda o kadar fecî şeyler oluyor ki. Bunlara karşın güllük gülistanlık davranamamak, oradan beslenen bir mutsuzluk kavramı… Ne olacağını bilememek bir mutsuzluk. İnsanın dünyaya gelmesi bir sürgündür.”
SORU: Dünya bir pandemi devrinden geçiyor, zelzeleler yaşanıyor, her gün yeni bir şey oluyor alışılmış…
Kıraç: “Yani ne daima mutsuz olabiliriz ne de daima keyifli oluyoruz. Bu türlü ikilemler cihanında yaşıyoruz. Bence ne daima o denli ne bu türlü olmalıyız. İkisini de görmeliyiz. Kendi adıma söylüyorum, benim bir tarafım suyun altında, bir tarafım suyun üstündedir. Bir tarafım cennete öbür tarafım cehenneme bakar.”
“Karavanı sattık ve küçük kulübeyi dizayn ettik, ortada orada oturuyoruz”
SORU: Biraz hayatın cennet tarafına bakalım. Beykoz’daki karavan hayatınızda 17 inek, 16 tavuk, 8 ördek ve 5 hindiniz var değil mi?
Kıraç: “Vardı. Vakit zaman değişiyor bunlar. Zira hayvanlar orada doğal yaşıyorlar. Hindiler, tavuklar bazen hastalanıyor, ölenler, gidenler, gelenler oluyor. İnekler çoğalıyor, azalıyor. Karavanı sattık ve küçük kulübe vardı, orayı dizayn ettik ortada gidip orada oturuyoruz.”
SORU: Galiba imar sorunu vardı…
Kıraç: “Evet imar sorunu vardı. İmar barışı oldu. Bizim zati bir şey yapacağımız da yoktu. Doğal yaşantıyı çok seviyoruz. Binalar yapalım sıkıntımız yoktu. Doğal kalmasını istiyoruz. Gidip geliyoruz, tereyağı yapıyoruz, yoğurt yapıyoruz. Kış geldi tavuklar yumurta vermiyor.”
SORU: Üretime geçip ticaret yapmayı düşünüyor musunuz? Kıraç tereyağları, Kıraç peynirleri olur mu mesela?
Kıraç: “Biz küçük üreticiyiz. Küçük esnaf. Bizim işimiz çok sıkıntı Türkiye’de. Daima zordu. Artık açıklandı, umarım devletin o denli bir siyaseti inşallah olur. Ben şu an sütü satmadığım için söyleyebilirim, bana ürettiğim sütün maliyeti litresi 7 lira lakin rastgele büyük bir markete giderseniz litresini 3 liraya alabiliyorsunuz. Çok güç yani. Küçük esnaf, köylü ellerindekinin hepsini çıkarttı. Türkiye’nin aslında yapısal sorunu bu. Büyük üreticiden çok tekrar küçük üreticinin, köylünün desteklenmesi gerekiyor. Sonuçta ben bir ekonomist değilim lakin onun bir parçasıyım. Tarımla ve bununla irtibatlı süratli bir dayanak gerekiyor.”
“Dünya ile entegre olma palavrası yaklaşık 30 yıldır pompalanıyor bu ülkeye”
SORU: Geçmiş yıllarda, ‘sanatta daha çok beşere ulaşmak değil, gereğince beşere ulaşmaktan yola çıkarak dünyaya entegre olmak için bir çok şeyi kaybetmememiz ve bilhassa de lisanımıza, Türkçeye sahip çıkmamız gerektiğini savunan sözleriniz olmuştu. Tekrar o denli mi düşünüyorsunuz?
Kıraç: “Hala tıpkı düşünüyorum. Bu dünya ile entegre olma palavrası yaklaşık 30 yıldır pompalanıyor bu ülkeye. Kimsenin kimseyle entegre olduğu yok. Dünyayı yönetmeye çalışan, pek insanlık dışı, berbat beşerler olduğunu düşünüyorum. Bunların sermayesi de gücü de var. Bir de bizler olduğumuzu düşüyorum. Bizi kandırmak için daima bu türlü palavralar atarlar. Dünyaya entegre ol, dünya vatandaşlığı falan filan. Büyük palavradır bunlar. Bu palavralar artık toplumsal medyada kimi beşerler tarafından lisana getirilmeye başlandı şükürler olsun ki. İnternet tahminen onların ürettiği bir şey lakin bu türlü bir yararı var. Ben bu dünya insanı işinin palavra olduğunu düşünüyorum. Nasıl küçük işletmeler yok oldu. Doğal ki biz küçük bir devlet değiliz lakin küçük devletlere ayırıp sonra da onları yok etme prensibiyle oluşturulduğunu düşünüyorum. Dünya vatandaşlığı ne? Bizim ana lisanımız İngilizce mi olacak yani?”
SORU: Ana lisanımız olmayacak lakin yaygınlaşıp kullanılan lisan oluyor…
Kıraç: “Oluyor fakat şu an oluyor. Olmayacak diyoruz lakin oluyor. Çok uzun konu bu Türkçe konusu. Benim de natürel ki çok üzüldüğüm bir mevzu lakin bir şey yapamıyorum. Zira galiba ikna kabiliyetim düşük. Benden evvel de bunu lisana getiren beşerler tahminen vardı. Ben tahminen müzikçiler içerisinde en çok lisana getiren insan sayılabilirim. Bir ülkenin lisanı giderse o ülke biter. Bizim ülkemizde de bu türlü önemli bir sorun vardır yani.”
SORU: Fenerbahçe Spor Kulübü’nün 100. yılı için 2007’de bir beste yaptınız. 2008’de de A Ulusal Futbol Grubumuzun Avrupa Futbol Şampiyonasında gösterdiği muvaffakiyetten dolayı ‘Haydi’ isimli albümü çıkartmıştınız. Sonrasında 2010’da Dünya Basketbol Şampiyonasında yer alan Türkiye ulusal basketbol grubu için ‘Show Zamanı’ isimli albümü çıkardınız. Nedir Fenerbahçe’nin, futbolumuzun, sporun son durumu? Bu türlü albümler tekrar gelecek mi?
Kıraç: “Evet yaptım. Yaparım. Başta yurtseverlik çatısı altında bir kez esasen ulusal marşlar ve denemeler yapıyorum. Özel günlerde, ülkemizi ilgilendiren bahislerde hassas olmaya çalışıyorum. Ulusal marşlar, futbol ve sporla ilgili olanlar da bunun içine dahil edilmelidir. Lakin şu ana kadar en az 2 tane Türkiye için marş yaptım. En son geçen sene ‘Vatan’ marşını çıkarttım. ‘Kerkük Zindanı’ deyip, Kerkük’ün Musul’un yanında olduğumu anlatan bir kesim yaptım. Bunlar benim için kıymetli, devam ettireceğim alışılmış ki.”
SORU: Çocuklarınızla da özel gün marşları görüntüleri yapıp yayınlıyorsunuz. Çok hoş sesleri var maşallah.
Kıraç: “Evet yapıyorum. Sağ olun. Çok istiyorum ve çok da seviyorum. Bu bahisler natürel benim için değerli ve sürdüreceğim.”
“Ayşe Şule ile gurur duyuyorum, çok üstün bir muvaffakiyet elde etti”
SORU: Yapımcılığını Düşyeri Atölyesi’nin üstlendiği, eşiniz Ayşe Şule Hanım’ın oluşturduğu ve çocuklarınızın da rol aldığı, sizin de müziklerini yaptığınız ‘Pepee’ ile bir kuşak büyüdü. ‘Pepee: Birlik Zamanı’ sinemasının akabinde ‘Pakiki’ geldi galiba?
Kıraç: “Pepee ve Düşyeri kısmı büsbütün eşimde. Tahminen de onunla bir röportaj yapsanız daha ayrıntılı bilgi verecektir. Fakat Pepee ile Türkiye’de birinci kere bir çizgi yerli sinema kahramanı ortaya çıktı. Ayşe Şule ile gurur duyuyorum. Çok üstün bir muvaffakiyet elde etti. Çok büyük bir emek var. Hala da çocuklarla ilgili Düşyeri’nin çalışmaları devam ediyor. Yeni çizgi sinemalar ve pedagojik manada çalışmalar yapılıyor. O diğer bir yere evrildi. Büsbütün Ayşe devam ettiriyor. O başlatmıştı, ben yalnızca takviye olmuştum. Lakin çocuklar için bir şey yapılması beni çok gururlandırıyor.”
SORU: Birebir vakitte Storytel’de çocuklarınız bu kitapları seslendiriyor değil mi? İleride mesleksel olarak seçimleri seslendirme olabilir mi sizce?
Kıraç: “Evet devam ediyorlar. Kendi mecraları da var. Şu an seslendirme esasen yapıyorlar. Lakin ben sanat ve sporla uğraşmalarını çok isterim çocuklarımın. Kusur diğer bir işle de uğraşsalar kesinlikle bir yanlarının sanat ve sporla ilgili olmasını çok isterim.”
“Tekamülümü tamamlamaya çalışıyorum”
SORU: Hayatınızda kırıldığınız yahut kırdığınız ve halletmem gerekir dediğiniz bir mevzunuz var mı?
Kıraç: “Onlarca vardır. Bu kadar yaşayıp da bir şeyleri kırmamak çok güç. Kırıldığım, kırdığım çok olmuştur. Hiç bilemiyorum. Çok vardır. Geçmişe bakıp, şunu şöyle yaptım dediğim de çoktur fakat ne yapabilirim bilemiyorum? Ben de tekamülümü tamamlamaya çalışıyorum. Hayatla, dünyayla barışarak bu dünyadan ayrılmak lazım. Bunun bilincindeyim. Niyetlerim bu tarafa hakikat gidiyor daima.”
SORU: Son olarak yeni projeniz olacak mı? Artık albüm çıkartmayıp uzun yıllardır dijital platformlarda müziğe devam ederken, eğitim vermek ya da prodüktörlüğünü yapmak istediğiniz kimseler olur mu?
Kıraç: “Yeni projeler olağan ki olacak. Albüm aslında çıkartan var mı bilmiyorum? Artık çalan CD-Rom’lar da bitti. Bilgisayarlarda bile kalktı. Lakin müziğin bu kadar parasız olması müziği bayağı bir düşürüyor. Yalnızca ekonomik olarak düşünmüyorum. Müziğin kalitesiyle ilgili çok önemli problemler çıkartıyor. Dijital eğitim değil de şahsî YouTube kanalımı düzenlemek ve canlandırmak istiyorum. Orada birtakım projelerim var. Şahsî medyamı çoğaltmak ve içeriğini genişletmek istiyorum. Bu çeşit dediğiniz şeylerin hepsine ait, YouTube başta olmak üzere ya da diğer hangi platformlarda olabilecekse bir şeyler düşünüyorum. Toplumsal medyadan takip ederse beşerler oradan bilgi vereceğim.”
