2023 Yılı Yatırım Programı’nın Kabulü ve Uygulanmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete’nin tekrarlanmış sayısında yayımlandı. Programda, merkezi idare bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, KİT’ler, özelleştirme kapsamındakiler, döner sermayeli kuruluşlar ve toplumsal güvenlik kuruluşlarının yatırım projeleri yer aldı. Mahalli yönetimlerin ise sadece dış krediyle finanse edilen projelerine programda yer verildi.
KAMU YATIRIMLARI ÖNE ÇIKTI
2023 Yılı Yatırım Programı, 11’inci Kalkınma Planı’nda bulunan temel siyasetler, 2023-2025 Devri Orta Vadeli Program ve 2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda öngörülen maksatlar doğrultusunda hazırlandı. Yatırım Programı’nda 11’inci Kalkınma Planı’ndaki öncelikli bölümlere yönelik kamu yatırımları öne çıktı.
ACİL HİZMET İHİTYACI OLAN YATIRIMLARA ÖNCELİK VERİLDİ
Proje bazında ödenek teklif ve tahsislerinde, devam eden projelerden en kısa müddette tamamlanabilecek projelere, yeni projelerde azami oranda seçici olunarak ekonomik ve toplumsal katkısı en yüksek ve acil hizmet gereksinimini karşılayabilecek yatırımlara öncelik verildi.
PROGRAMDAKİ PROJELERE 454.2 MİLAR ÖDENECEK
2023 yılında kamu kurumları tarafından yürütülecek 3 bin 546 ana proje olmak üzere, 10 bin 915 projeye toplam 454,2 milyar lira ödenek tahsis edildi. 2023 Yılı Yatırım Programı’nda kamu kurumları tarafından yürütülecek projelerin toplam fiyatı yaklaşık 4,1 trilyon lira oldu. 2022’de 5 bin 86 projenin öngördüğü yatırımlar tamamlanırken 2023 Yılı Yatırım Programı’na 3 bin 607 yeni proje dahil edildi. Bu projelerin 978’i çok yıllık, 2 bin 629’u ise tek yıllık proje olarak yer aldı.
PROJELERİN YÜZDE 62,2’Sİ MERKEZİ BÜTÇEDEN KARŞILANACAK
Program kapsamındaki yatırımların yüzde 62,2’sinin Merkezi İdare Bütçesi kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 36’sının KİT’ler ve özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, yüzde 1,8’inin döner sermayeli kuruluşlar ve toplumsal güvenlik kuruluşları tarafından gerçekleştirilmesi planlandı.
YATIRIMDA EN YÜKSEK HİSSE HABERLEŞMENİN
2023 Yılı Yatırım Programı kapsamındaki yatırım ödeneğinden en yüksek hissesi yüzde 26,8 ile ulaştırma ve haberleşme kesimi yatırımlarının aldığı görüldü. Madencilik yatırımlarının hissesi yüzde 17,4, eğitim yatırımlarının hissesi 13,5, güç yatırımlarının hissesi yüzde 9,8, tarım yatırımlarının hissesi yüzde 9,6 ve sıhhat yatırımlarının hissesi yüzde 8,6 oldu. İmalat, turizm, konut, içme suyu ve kanalizasyon, teknolojik araştırma, etraf üzere öteki bölümlerin toplam hissesi ise yüzde 14,3 olarak hesaplandı.
ULAŞTIRMA BAKANLIĞI’NA EN BÜYÜK HİSSE AYRILDI
Merkezi İdare Bütçesi kapsamındaki kuruluşlardan en fazla yatırım ödeneği tahsis edilenler, 45,2 milyar lira ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, 39,4 milyar lira ile Ulusal Eğitim Bakanlığı, 37,7 milyar lira ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, 37 milyar lira ile Karayolları Genel Müdürlüğü, 32,7 milyar lira ile Sıhhat Bakanlığı oldu.
TPAO’YA 28,3 MİLYAR LİRA AYRILDI
KİT’lerde en fazla ödenek tahsis edilen kuruluşlar ise 76,6 milyar lira ile TPAO Genel Müdürlüğü, 28,3 milyar lira ile TCDD Genel Müdürlüğü, 17,1 milyar lira ile TEİAŞ Genel Müdürlüğü ve 14,3 milyar lira ile BOTAŞ Genel Müdürlüğü olarak sıralandı.
METROLARA ÖDENEK AYRILDI
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın yatırımları içinde Gayrettepe-İstanbul Yeni Havalimanı, AKM-Gar-Kızılay, Başakşehir-Kayaşehir ve Halkalı-İstanbul Yeni Havalimanı metro çizgileri üzere projelerle kent içi ulaşım ön plana çıktı. Ulaştırma yatırımları çerçevesinde ayrıyeten Kayseri Havalimanı Terminal Binası ve Apron Üretimi ile Malatya Havalimanı Yeni Terminal Binası ve Mütemmim Tesisleri Üretimi projeleri için gerekli ödenek tahsis edildi.
KARADENİZ DOĞAL GAZI İÇİN ÖDENEK AYRILDI
Enerji ve madencilik bölümlerinde de 2023 yılında dikkat cazip ödenek artışı sağlanırken projeler bazında değerli gelişmeler kaydedilmesi bekleniyor. Bu kapsamda, Karadeniz’de keşfedilen 710 milyar metreküplük doğal gazın birinci olarak 2023’te halkın hizmetine sunulması hedefiyle yürütülen Sakarya Doğal Gaz Alanı Geliştirme Projesi’nde çalışmalara devam ediliyor. Projeye, 55,4 milyar lira ödenek tahsis edildi. Türkiye’nin doğal gaz arz güvenliği açısından kritik kıymete sahip Kuzey Marmara ve Tuz Gölü Doğal Gaz Depolama projelerindeki çalışmalara da yaklaşık 5,2 milyar lira ödenek ayrıldı.
TARIM DALINA ÖDENEK AYRILDI
Tarım dalına 2023’te yüzde 134 artışla toplam 43,6 milyar lira ödenek tahsis edilirken bu kapsamda, DSİ’nin Türkiye genelinde devam eden yatırımları için 2023’te yüzde 105 artışla toplam 37,7 milyar lira ödenek öngörüldü. Ziraî sulama yatırımlarına tahsis edilen 22,1 milyar liralık ödenekle yaklaşık 191 bin hektar alanın sulamaya açılması planlanıyor. Ayrıyeten taşkın muhafaza projelerine de 6,5 milyar lira ödenek ayrılırken iklim değişikliği ve nüfus artışına bağlı belediye teşkilatı olan yerleşim yerlerinin artan içme suyu muhtaçlığının karşılanması için ise 4,3 milyar lira ödenek sağlandı.
ORMAN YANGINLARI İÇİN ÖDENEK AYRILDI
Orman Genel Müdürlüğüne 2023’te orman yangınlarıyla çaba kapsamında 1,2 milyar lira ödenek verildi. Bu çerçevede 20 küçük yangın tanker uçağı, 5 yangın söndürme uçağı ve 10 su atar genel amaç helikopter alımı çalışmaları yürütülecek.
İklim değişikliğinin ormanlar üzerindeki tesirinin en aza indirilmesi, potansiyel yangın bölgelerinde yahut yanan alanlarda karbon yutak alanlarının oluşturulması, yangına dirençli ormanların tesisine yönelik çalışmaların yürütülmesi gayesiyle yaklaşık 6,4 milyar liralık İklime Dirençli Ormancılık Projesi uygulamaya konulacak.
MEB’E 39,4 MİLYAR LİRA ÖDENEK AYRILDI
Eğitim dalındaki projelerin tamamlanarak uygulamaya alınabilmesi için Ulusal Eğitim Bakanlığına 39,4 milyar lira ödenek ayrıldı. Bu kapsamda, bireylerin kişilik ve kabiliyetlerinin geliştirilmesi, toplumun her kesitinin kaliteli eğitime eşit koşullarda erişmesi, 21. yüzyıl maharetlerine sahip öğrencilerin yetiştirilmesi, okul öncesi eğitime erişimin artırılması ve öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin mesleksel gelişimlerinin desteklenmesi planlanıyor.
Güvenli eğitim ortamlarının oluşması, beşeri sermayenin iktisadın gereksinimleriyle uyumlu bir formda geliştirilmesi ve dezavantajlı okulların desteklenerek eğitimin her kademesinde niteliğin artırılması için başlatılan “Ortaöğretimde 10.000 Okul Projesi”ne 4 milyar lira, Köy Ömür Merkezleri Projesi’ne ise 1 milyar lira ödenek sağlandı.
SAĞLIK KESİMİNE AYRILAN ÖDENEK 32,MİLYAR
Sağlık alanında fiziki altyapı, hizmete erişim ve hizmet kalitesinde sağlanan ilerlemenin daha da geliştirilmesi ve bölgesel farklılıkların azaltılması emeliyle Sıhhat Bakanlığı yatırım bütçesine, 2023 yılında 32,7 milyar lira ödenek planlandı.
İSTİHDAMI ARTIRMAK HEDEFLENİYOR
Adalet hizmetleri kesiminde aktifliğin artırılması emeliyle 2023 yılı yatırım ödeneği yüzde 178 artışla 11,7 milyar lira olarak belirlendi. Yatırımcı ve girişimcilere daha fazla yatırım yeri oluşturmak, üretim ve istihdamı artırmak hedefiyle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen organize sanayi bölgesi projeleri için yüzde 314 artışla 3,2 milyar lira, küçük sanayi sitesi projeleri için ise yüzde 182 artışla 1,5 milyar lira ödenek sağlandı.
Ülkenin AR-GE ve yenilik kapasitesinin artırılmasına yönelik 2023’te TÜBİTAK AR-GE takviye programlarına ve enstitülerine yüzde 121 artışla 7,2 milyar lira ödenek tahsisi yapıldı.
