Geçmiş devirlerde dere üstüne imar verilmesiyle birlikte betonarme yapıların altında kalarak kaybolan tarihi köprüler bugünlerde eski ihtişamlı görünüme kavuşmak üzere. Bitlis’te Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülen ’Dere Üstü Islah Projesi’ çerçevesinde yapılan yıkımın akabinde onlarca tarihi yapı gün yüzüne çıktı.
Tarihi dokunun ön plana çıkarılması ve kentin nefes alması için başlatılan proje çerçevesinde yıkılan iş yerlerinin altında kalan bilhassa köprüler birinci günkü ihtişamını koruyarak tekrardan ortaya çıktı. Ayrıyeten yapıların altında kalan köprüler üzere yeniden betonarme yapıların gerilerinde kalan hamam ve cami üzere yüzlerce yıllık eserler ise yeniden tam manasıyla gün yüzüne çıkarıldı.
Proje ve köprü onarımlarının bitmesinin akabinde Bitlis’i evvelce olduğu üzere bugün de cazibe merkezi haline getireceğini belirten Bitlis Valisi Oktay Çağatay, köprülerin bu yıl sonuna kadar bitirilip vatandaşların hizmetine sunulacağını söyledi.
Araç geçişi için tarihe uygun bir formda iki adet köprü yapılacağını da belirten Vali Çağatay, “Bitlis Dere Islah Projesi çerçevesinde ortaya çıkan tarihi köprülerimiz var. Bu manada dere üstünde 10 tane tarihi köprü ortaya çıktı. Bu köprüler 1500’lü yıllardan kalmak köprülerdir. Köprü onarım faaliyetlerimiz başladı. İki farklı müteahhit çalışıyor ve tamamı yepyeni haline getirilecek. Yıl içinde bu köprülerimizin tamamı bitirmiş olacağız.
Köprülerin tamamı yaya köprüsü olacak. Zira bunlar tarihi köprüler üzerinden hiçbir formda araç geçmeyecek. Ayrıyeten araç geçişini temin etmek içinde iki tane araç köprüsü yapıyoruz. Onları da tarihi köprülere uygun halde yapacağız. Kış aylarına girmeden köprüleri bitirmiş vatandaşların hizmetine açmış olacağız” diye konuştu.
“Projenin hedefi Bitlis’in tarihi dokusunu ortaya çıkarmaktır”
Bitlis Eren Üniversitesi (BEÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Demirtaş, ise 17. yüzyılda Bitlis’te toplamda 24 ile 28 köprünün olduğunu kaydetti. Demirtaş, “Bitlis Dere Islah Projesi çerçevesinde yürütülen bir çalışma var. Çalışmanın kıymetli bir basamağına gelmiş bulunuyoruz. Projenin emeli Bitlis’in tarihi dokusunu ortaya çıkarmaktır.
Bitlis Eren Üniversitesi (BEÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Demirtaş, ise 17. yüzyılda Bitlis’te toplamda 24 ile 28 köprünün olduğunu kaydetti. Demirtaş, “Bitlis Dere Islah Projesi çerçevesinde yürütülen bir çalışma var. Çalışmanın kıymetli bir basamağına gelmiş bulunuyoruz. Projenin emeli Bitlis’in tarihi dokusunu ortaya çıkarmaktır.
Yıllar prestiji ile Bitlis deresinin üzeri çeşitli betonarme yapılarla örtülmüş durumdaydı. Bu türlü olunca da derenin üzerindeki tarihi köprülerde ortadan kalmış oluyordu. Bütün Bitlis deresinin tamamı için 17. yüzyılda 24 tane köprü bulunuyordu.
Cumhuriyet devrinin birinci yıllarından itibaren daima bir tahribat meydana gelmiş. Derenin üzerine de imar verilmek suretiyle binalar inşa edilmiş ve bu binalar inşa edilmesiyle birlikte hem köprüler kaybolmuş hem de kentin o güzelim tarihi dokusu çok büyük bir değişime uğradı. Yani o tarihi yapılar görkemli binalar mescitler ve kalenin kendisi neredeyse görünmez hale gelmiş. Projeyle bu durumun ortadan kaldırılması planlanıyor.
Geldiğimiz basamakta Bitlis deresinin üzerindeki 10 tane köprünün 8 adedinin tamamı görünür hale geldi. Derenin üzerinin yıkılmasıyla birlikte köprüler gün yüzüne çıktı ancak daha da kıymetlisi bunların onarımıdır. Aslına uygun bir biçimde restore edilmesiyle turizme kazandırılması planlanıyor. Bu proje sona erdiğinde Bitlis, tarihi hoşluklarını bir defa daha kazanmış olacak” dedi.
Bitlis’teki dere üzerine yapılan bu köprülerin eski tarihlerde ticari ve toplumsal hayatın ne derece değerli olduğunu belirten Prof. Dr. Demirtaş, “Çok büyük bir kent merkezi olmamasına karşın 10 tane köprü inşa edilmiş olması son derece manalıdır.
Bu geliş gidişin toplumsal ticari hayatın o periyot çok canlı olduğunu gösteriyor. Tarihi köprülerin en eskilerinin 16. Yüzyılda kalma olduğunu düşünürsek o tarihten itibaren daima bir biçimde köprü inşa edilmesi gereksinimi doğmuş. Buda tarihteki ticaret kenti misyonunu her devir ön planda olduğunu ispatla bir vaziyettir.
Projenin artık sonlarına gerçek geliyoruz. Bu onarım çalışmaları bittiğinde Bitlis eski görkemli günlerine kavuşur diye ümit ediyoruz” diye konuştu.
Bitlis’te dere üstündeki 8 köprü restore ediliyor
