Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) datalarına nazaran, 2018’de kanser olayları en büyük hastalık ve mevt nedenleri ortasında yer aldı. Geçen yıl dünyada yaklaşık 18,1 milyon yeni kanser olayı ortaya çıkarken, 9,6 milyon kişi de kanserden hayatını yitirdi.
DSÖ’nün 4 Şubat Dünya Kanser Günü hasebiyle paylaştığı bilgilere nazaran, dünyadaki kansere bağlı ölümlerin yaklaşık yüzde 70’i düşük ve orta gelirli ülkelerde kaydediliyor.
En yüksek oranlı neden: Sigara ve alkol
Kanser ölümlerinin yaklaşık üçte birine yüksek beden kitle indeksi, düşük meyve ve zerzevat tüketimi, fizikî aktivite azlığı, tütün ve alkol kullanımı neden oluyor. Kansere yol açan en değerli risk faktörünün sigara ve alkol tüketimi olduğu belirtiliyor. Kanserden kaynaklanan ölümlerin yüzde 22’sinin sebebi olarak sigara gösteriliyor.
Rahim ağzı (serviks) kanseri, Avrupa kıtasında bayanlarda görülen en yaygın kanser çeşidi olurken, yalnızca 2018’de 69 bin yeni hadise ortaya çıktı ve varsayımı 30 bin kişi hayatını kaybetti. Bu kanser çeşidi başkalarından farklı olarak aşı ile önlenebilme özelliğine sahip.
2018’de 18,1 milyon kanser vakası
2018 yılında kanser olayları, kalp hastalıklarının akabinde en büyük hastalık ve vefat nedeni olarak gösterildi. Her 6 vefattan 1’inin sebebi kanserdi. DSÖ’ye nazaran geçen yıl 18,1 milyon yeni kanser hadisesi ortaya çıktı. Kanser hadiseleri erkeklerde biraz daha fazla görüldü. Kestirimi 9,6 milyon kişi de kanserden hayatını kaybetti.
Tahminlere nazaran, yaklaşık 1,76 milyon kişi akciğer kanserinden, 862 bin kişi kolorektal kanserden, 783 bin kişi mide kanserinden, 782 bin kişi karaciğer kanserinden ve 627 bin kişi göğüs kanserinden öldü.
En yaygın kanser cinsleri ise akciğer kanseri (2,09 milyon vaka), göğüs kanseri (2,09 milyon vak), kolorektal kanser (1,80 milyon vaka), prostat kanseri (1,28 milyon vaka), cilt kanseri (1,04 milyon vaka) ve mide kanseri (1,03 milyon vaka) oldu.
Kanserle gayretin esas yolu ise erken teşhis düzeneklerinin geliştirilmesi olarak gösteriliyor.
300 bin çocukta kanser
DSÖ’ye nazaran, global bazda her yıl ortalama 300 bin çocukluk çağı kanseri olayı tespit ediliyor. Yüksek gelirli ülkelerde çocukların yüzde 80’i kanseri yenerken, düşük ve orta gelirli ülkelerde ise çocuklardan yalnızca yüzde 20’si yaşama tutunabiliyor.
Çocukluk çağı kanserlerinin birçok kıymetli olmayan ilaçlarla tedavi edilebiliyor.
Küresel kanser haritası
Dünya Kanser Araştırma Fonunun (WCRF) datalarına nazaran, nüfus yoğunluğu dikkate alındığında gelir düzeyi yüksek ülkelerde kanser görülme sıklığı, orta ve düşük gelirli ülkelere nazaran daha fazla.
Ülkeler ortasındaki dağılıma bakıldığında Avrupa ülkeleri ile ABD, Avustralya ve Yeni Zelanda üzere ülkelerin, nüfus oranına nazaran kanser görülme sıklığında üst sıralarda olduğu görülüyor.
Dünyada erkek ve bayanların yaşa nazaran standartlaştırılmış kanser oranında ise en fazla kanser hadisesi görülen 6 ülke Avustralya, Yeni Zelanda, İrlanda, Macaristan, ABD ve Belçika.
Bu ülkelerde her 100 bin şahısta yaşa nazaran standartlaştırılmış kanser görülme oranı Avustralya’da 468, Yeni Zelanda’da 438,1, İrlanda’da 373,7, Macaristan’da 368,1, ABD’de 352,2 ve Belçika’da 345,8 kişi olarak kaydedildi.
Avrupa ülkeleri yoğunluk sıralamasında üst basamaklardaki yerini koruyor. Her 100 bin şahısta kanser görülen kişi sayısı Fransa’da 344,1, Danimarka’da 340,4 İngiltere’de 319,2, Almanya’da 313,1 oldu.
Türkiye ise her 100 bin şahısta 144 kanser hadisesi teşhis ediliyor.
DSÖ’den yeni kanser rehberi
Öte yandan, DSÖ Dünya Kanser Günü nedeniyle bu yıl kanser hastalarının acılarını hafifletmek maksadıyla kanser ağrılarının denetimi konusunda yeni bir rehber yayımladı. Rehbere nazaran, dünyada genelinde kanser tedavisi görenlerin yüzde 55’i acı çekiyor. Yüzde 65 kanser hadisesi da terminal periyodu yahut ilerlemiş kanser olaylarını içeriyor.
DSÖ Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Engellilik, Yaralanma ve Şiddet Tedbire Kısmı Yöneticisi Dr. Etienne Krug, rehbere ait yaptığı açıklamada, “Ağrıları denetim etmek kanser tedavisinin değerli bir kesimi olmalı. Ağrılar güzel yönetim edildiğinde, aileniz ve arkadaşlarınızla geçirdiğiniz vaktin tadını çıkarabilirsiniz. Daha güzel dinlenebilirsiniz ve iş, okul ve oyun üzere günlük aktivitelerinizde daha yeterli olursunuz.” değerlendirmesinde bulundu.
Rehbere, DSÖ’nün internet sitesinden ulaşılabiliyor.
