ELİF SELİN ÇALIK – GAZETECİ
Amerika’daki yurttaşların eşitliğini savunan liderlerden Martin Luther King’in tarihe kazınan meşhur kelamını hatırlayarak başlamakta yarar görüyorum: “Ahlaki kozmosun arkı uzundur, lakin adalete hakikat eğilir.” Ne yazık ki İngiltere’de yaşayan bir gazeteci olarak Birleşik Krallık’ta durumun bu türlü olmadığını deneyimlemekteyim. Birleşik Krallık toplumunda giderek daha geniş toplumsal eşitlikten yoksun bırakılan gençler, çokkültürcülüğü reddetmekte ve kendilerini ırkçı görüşlerle hizalamaktadırlar.
Geçtiğimiz ay Amerika’da siyahi bir vatandaşın polis tarafından acılar içerisinde kıvranarak öldürülmesinden sonra Amerika’daki şovlar İngiltere sokaklarına da yansımış durumda. Black Lives Matter’in temsilcileri İngiltere’nin çeşitli sokaklarında şovlar düzenleyerek Boris Johnson Hükümeti’nden toplumsal eşitliğe dair adil bir idare talep ettiler. Talep edilen en değerli konu ise; eğitim müfredatına İngiltere’nin siyahi tarihinin de eklenmesiydi.
WINDRUSH NESLİ
Eğitim, elbet her vakit cehalet ve bağnazlığın silahsızlandırılması için anahtar bir araç olarak kalacaktır. Bu yıl Windrush Jenerasyonu ile ilgili yayınlanan rapor siyahilerin tarihinin okul ders müfredatına eklenmesinin toplumsal hafızaya ve eşitliğe olumlu katkılarından bahsetmektedir. Öncelikli olarak Birleşik Krallık toplumunun temel yapı taşlarından olan Windrush jenerasyonunu kısaca izah etmek gerekir. 1940’ların ikinci yarısından 1970’li yıllara kadarki devirde İngiltere’nin İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıkan personel açığını kapatmak üzere Britanya Adası’na gelen ve eski İngiliz kolonisi ülkelerin vatandaşları olan kısımlara kısaca ‘Windrush nesli’ deniyor. Yani, ismini 1948’de Jamaika ile Trinidad ve Tobago’dan çalışanları taşıyan MV Empire Windrush isimli gemiden alan bu kuşak İngiliz kolonisi toplumlardan gelerek Birleşik Krallığı kalkındıran kuşaktır. Bu kuşak, 1940’lı yıllarda hâlâ Britanya İmparatorluğu’nun bir modülü olan topraklardan geldikleri için bu göçmenler İngiltere vatandaşı olarak kabul ediliyordu. Fakat, 2018 yılında bu nesile mensup kimi vatandaşlardan çeşitli evraklar talep edildi. Bu dokümanlara sahip olmayanlar hudut dışı edilmekle tehdit edildi. Yıllardır yaşadıkları ve hizmet ettikleri Britanya topraklarından kovulma riski yaşayan bu kuşağa yaşatılanlar “Windrsuh skandalı” olarak tarihe kazındı. Bu toplumsal travmayı üzerinden atamayan siyahi İngiliz vatandaşları Amerika’daki ırkçı olayların da tesiri ile müfredata geçme taleplerini yinelediler.
ABD’de George Floyd’un öldürülmesi akabinde başlayan ırkçılık zıddı protestoların İngiltere’ye de yayılmasının akabinde, siyahi hareketlerin bir öteki talebi de ırkçı önderlerin heykellerinin kaldırılması. İsimleri ırkçılık, sömürgecilik ve kölelikle ilişkilendirilen tarihî kişiliklerin heykellerinin kaldırılmasıyla ilgili talepler de lisana getirildi.
Gösterilerde, Bristol’daki 17. Yüzyıl köle taciri Edward Colston’un heykelinin yerinden sökülerek ırmağa atıldı. Londra’da ise eski Başbakan Winston Churchill’in heykeline “O bir ırkçıydı” tabirinin yazılmasına şahit olduk. İngilizlerin sömürdüğü toplumlardan biri olan Hindistan’daki kıtlığın müsebbinin Hintlilerin “tavşan üzere üremesi” olduğunu söz eden Churchill, siyahilere yönelik ırkçı siyasetleri ve telaffuzları ile tanınan bir yönetici olmuştur. İngiltere’de heykellere taarruzlarla birlikte Black Lives Matter (BLM) hareketi çok sağcı kümelerle çatışmamak için geçtiğimiz hafta sonu kimi şovlarını iptal etmek durumunda kaldı. BLM, Hyde Park’ta düzenleyeceğini ilan ettiği protesto gösterisini, “birçok nefret grubunun” güvenlik tehdidi nedeniyle iptal etme kararı aldıklarını açıkladı. Lakin ırkçılık aksisi öbür kümeler şovun devamından yana olduklarını belirtti.
Birleşik Krallık’ta heykel tartışması imza kampanyaları ile devam edecek üzere görünse de genç bireyleri ve gelecek jenerasyonları asıl ilgilendiren ve asıl etkileyecek şey okul müfredatıdır. Kendi tarihini bilmeden yetişen siyahi İngiliz çocukların topluma nasıl kazandırılması beklenmektedir? Birleşik Krallık’ın geçmişini oluşturan siyahilerin tarihi süreksiz amnezilerle daha ne kadar halının altına süpürülecek? Hiyerarşinin öbür Avrupa toplumlarında üzere olmasa da gizlenerek uygulandığı İngiliz toplumunda bu soru en temel merak konusu.
