Obezite yani şişmanlık hastalığı dünyada giderek yaygınlaşarak, en değerli sıhhat sıkıntılarından biri haline gelen önlenebilir bir sıhhat sorunu. Dünya Sıhhat Örgütü datalarına nazaran dünyada her 3 şahıstan biri obez. Dünya Obezite Federasyonu da geçtiğimiz günlerde bir araştırma yayınladı. Obezitenin çocuklarda süratle arttığına vurgu yapılan araştırmada, 2030’da obez çocuk sayısının dünya genelinde 100 milyon artarak 250 milyona ulaşılacağı duyuruldu.
ÇİN BİRİNCİ SIRADA
Bugün dünya genelinde 39 milyon obez çocuk sayısıyla en yüksek sayıya sahip olan Çin’de rastgele bir tedbir alınmaması durumunda 2030 yılında obez çocuk sayısının 62 milyona ulaşacağı ikazında bulunan araştırmada ayrıyeten şu ayrıntılar dikkati çekti: 14 milyon obez çocuğa sahip ABD’de bu sayının 2030 yılında 17 milyon, 11 milyon obez çocuğun yaşadığı Hindistan’da 27 milyona çıkabileceği öngörüsünde bulunuldu.
OBEZ ÇOCUKLAR OBEZ YETİŞKİNLERE DÖNÜŞECEK
Obez çocukların gelecekte obez yetişkinlere dönüşme ihtimalinin yüksekliğine işaret eden araştırma, bu çocukların başta diyabet olmak üzere birçok hastalıkla karşı karşıya kalabileceklerin habercisi. Biz de mevzuyu Memorial Bahçelievler Hastanesi Obezite Teşhis ve Tedavi Merkezi’nden Obezite ve Diyabet Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Murat Çağ ile konuşup ‘Çocuklarda obezite nasıl önlenir?’ sorusunu yönlendirdik.
OBEZİTE GENETİK BİR MİRAS
Obezitenin kardiyovasküler hastalıklar, diyabet ve kanser üzere pek çok hastalıkla yakın bağlantısı olduğunu söyleyen Doç. Dr. Murat Çağ, “Bazı hastalıklar tıpkı göz rengi, burun hali üzere jenerasyondan kuşağa aktarılabiliyor. Bunlardan bir tanesi de obezite hastalığı. Anne ve babadaki şişmanlık sorunu DNA üzerinde bulunan genler üzerinde tahribat oluşturduysa doğacak çocukta da obezite görülebileceği manasına geliyor” dedi.
OBEZİTE ÇOCUĞUN DEĞİL EBEVEYNLERİN HATASI
Fetal hayattan çocukluğa kadar uzanan birinci bin günün obezite üzerine tesiri olduğuna değinen Doç. Dr. Murat Çağ, şu halde konuştu: “Annelerin gebe kalmadan evvelki beslenme süreci bebeklerin tüm hayatını tesirler. Ayrıyeten sağlıklı beslenen annelerin ürettiği ‘anne sütü’, bebeğin obez olup olmayacağını da belirler. Annelerin emzirme sürecinde, bebeklerinin verdiği sinyalleri uygun gözlemesi gerekir. Bebekler, karınlarının doyduğunu, rahat uyumalarıyla, mutluluğuyla söyler. Bebekler acıktığını aşikâr etmiyorsa gereğinden fazla beslemeye gerek olmaz.
GÜRBÜZ ÇOCUK SAĞLIKLI DEĞİL
“Gürbüz çocuk sağlıklı çocuktur” algısının hala toplumumuzda hakim olduğunun altını çizen Çağ, “Eğer çocukların kolları boğum boğumsa, karnı yastık üzereyse buna dikkat etmek gerekiyor. Zira bu durum ileride yaşanacak kalp krizine, tip 2 diyabete ve kansere yer hazırlayabilir. Bir çocuk 7 yaşına kadar 120 persentilin yahut 40 Beden Kitle İndeksi’nin üzerindeyse, tip 2 diyabet olma mümkünlüğü olağan çocuklara nazaran 5 kat; kalp krizi geçirme mümkünlüğü ise 3 kat fazladır. Ebeveynlerin önlem alması; çocuklarının verdiği ‘doyma’ sinyallerini uygun anlaması gerekiyor” dedi.
HAMBURGER MEMNUN ETMEZ
Fast food çeşidi yiyeceklerin beyindeki ödül ve zevk merkezlerinde bulunan opiat ve dopamin reseptörlerini uyararak bağımlılığı artırdığını belirten Çağ, “Beyinde artan dopamin nedeniyle kişi kendisine ödül vermiş üzere görünür ve bu cins besinleri yaşadığı memnunlukla birlikte daha çok tüketmek ister. Çocukluktan gelen ödül alışkanlığı da mutluluğun yemekle eşit olduğu algısını oluşturur. Meğer gerçekte olan yenilen besinin memnunluk vermesi değil; çocukluktan gelen ve hormonları etkileyen husus tesiriyle memnun olunduğu zannedilir” sözlerini kullandı.
Çağ, “Yedikçe keyifli oluyorum demek gerçek mu?” sorusuna ise şu formda karşılık verdi:
ŞİŞMANIM ANCAK MEMNUNUM DEMEK GERÇEK DEĞİL
“Obez bireylerin obez olmayan bireylere nazaran daha az memnun olduğu araştırmalarca kanıtlandı. Lakin uzmanlar ziyanlı eserleri tüketmenin kilo aldırdığını; gelen mutluluğun ise gerçek bir memnunluk olmadığının altını çiziyor. Şişmanlık hastalığına yakalanan bireyler toplumdan kendilerini izole ederken, depresyona sürükleniyor. Dolayısıyla “Şişmanım lakin mutluyum” demek gerçek değil. Zira bu hastalık aile içi bağları, ailenizle ya da dostlarınızla rahatça gezmeyi, uzun seyahatlerde rahat oturabilmeyi pürüzler. Kimse hafif sıcak havada bile ölesiye terlemek, ailesiyle rahatça gezememek, ayakkabısını rahatça bağlayamamak üzere şeyleri yaşamak istemez.”
Çocukluk çağında beslenme, obezitenin önlenmesi açısından çok değerli olduğuna değinen Çağ, “5 yaş ve sonrasında çocuklarda ‘5-4-3-2-1-0 kuralı’nı uygulamak gerekir. Bu kural günde en az 5 tıp sebze- meyve, en az 4 çeşit süt ile süt eseri, en az 3 bardak su, en az 2 saat hareket, bir saatten fazla televizyon izlememek, 0 şekerli ve gazlı içecek manasına gelmektedir. Ancak bu kurala ebeveynler de uymalıdır. Bir anne baba olağan kilosunda değilse, çocuğun da olağan kilosunda olması beklenmemeli. Obeziteden korunmak için yapılması gereken en değerli şey insanın kendi vücudunu sevmeye başlaması. Kendi vücudunu seven insan, sistemli beslenme alışkanlığını bizatihi edinir. Ayrıca bir aile sofrasında oturarak ve sohbet ederek yenen yemek en hakikat sistem. Bunu yaparken de çocuğunuza ya da aile bireylerinize yemek ölçüsünü empoze etmemek yanlışsız bir adım. Bilhassa çocuklarda “Son lokmaya kadar bitecek” çeşidinden cümleler kurmamak gerekir” teklifinde bulundu.
